آب مروارید یکی از رایج‌ترین بیماریهای چشمی در سنین بالا است که در آن، عدسی چشم کدر می‌شود. عدسی چشم یک ساختار شفاف در پشت عنبیه است که نور را به شبکیه می‌رساند. با کدر شدن عدسی چشم، نور به شبکیه نمی‌رسد و سالمند اجسام را تار می‌بیند. تنها راه درمان این بیماری چشمی دوران پیری، عمل جراحی آب مروارید است که یکی از رایج‌ترین عمل‌ها به شمار می‌رود. حین عمل آب مروارید چشم در سالمندان، عدسی آسیب‌دیده برداشته شده و یک عدسی مصنوعی جایگزین آن می‌شود. به گزارش مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی آمریکا (NCBI)، عمل آب مروارید ۹۰ درصد موفقیت‌آمیز است. اگر فرد سالمند بیماری زمینه‌ای مانند دیابت یا فشار خون نداشته باشد، این رقم به ۹۵ درصد هم می‌رسد.
علت آب مروارید در افراد سالمند چیست؟
- با افزایش سن، به‌تدریج پروتئین‌های موجود در عدسی چشم تغییر می‌کنند و باعث کدری عدسی چشم شده در نتیجه سالمند دچار تاری دید می‌شود.
- تغییر بافت تشکیل دهنده عدسی چشم سالمند به دلیل ضربه و آسیب دیدگی منجر به آب مروارید خواهد شد.
- یکی دیگر از دلایل ابتلا به آب مروارید در سنین بالا، سابقه خانوادگی است. اگر یکی از اعضای درجه یک خانواده به آب مروارید مبتلا باشد، سایرین در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند.
- اگر افراد در معرض اشعه ماوراء بنفش خورشید یا اشعه ماوراء بنفش مصنوعی (ناشی از سولاریم یا…) قرار بگیرند، ریسک ابتلا به آب مروارید در آن‌ها افزایش می‌باید.
- برخی از داروها مانند داروهای ضدالتهاب، داروهای ضدبارداری خوراکی ریسک ابتلا به آب مروارید را افزایش می‌دهند.
سن شایع جراحی آب مروارید
آب مروارید معمولاً در دهه ۴۰ یا ۵۰ سالگی شکل می‌گیرد. اما اغلب، تا بعد از ۶۰ سالگی روی بینایی فرد تأثیر نمی‌گذارد. در مراحل اولیه، آب مروارید با انجام کارهای ساده‌ای نظیر تغییر نسخه عینک یا استفاده از عینک آفتابی باکیفیت، قابل پیشگیری است. عمل آب سیاه چشم سن مشخصی ندارد. طبق گفته مؤسسه ملی بینایی ایالات متحده آمریکا، تصمیم برای انجام عمل آب سیاه چشم، شخصی است و افراد باید با مشورت پزشک خود، این تصمیم را بگیرند.
به‌طورکلی، هر زمانی که دید فرد به‌تدریج تار شد یا به دلیل ضعف در بینایی قادر به انجام امور روزمره خود نظیر مطالعه، رانندگی یا تماشای تلویزیون نبود، باید با نظر پزشک، عمل جراحی را انجام دهد. بهترین و مطمئن‌ترین راه تشخیص زمان عمل آب مروارید، معاینه توسط متخصص چشم‌پزشکی است.
نکات قابل‌توجه در دوران نقاهت بعد از جراحی آب مروارید در سالمندان
- به سالمند یادآوری کنید؛ از دست زدن به چشم جراحی شده، فشار دادن و مالیدن آن حداقل دو هفته خودداری کند.
- پرستار یا مراقبین سالمند باید طبق دستور پزشک، قطره چشمی تجویز شده را داخل چشم سالمند بریزد.
- پرستاران و مراقبین برای جلوگیری از ضربه به چشم سالمند هنگام خواب، باید تا دو هفته یک محافظ روی چشم وی بگذارند.
- از فرد سالمند درخواست کنید روزها از عینک آفتابی یا محافظ چشم استفاده کند.
- به فرد سالمند توصیه کنید تا چند روز بعد از عمل آب سیاه چشم رانندگی نکند.
- بعد از عمل آب مروارید چشم، حداقل تا دو روز از تماس آب یا صابون به چشم سالمند پیشگیری کنید.
- به سالمند یادآوری کنید؛ جسم سنگین بلند نکند، به استخر نرود، خم نشود و به هیچ وجه به چشم خود فشار وارد نکند.
مراقبت‌های ضروری از سالمند بعد از عمل آب مروارید چشم
- به سالمند توصیه کنید: بعد از عمل آب مروارید چشم استراحت کافی داشته باشد. این کار به بهبود چشم‌ها کمک می‌کند.
- به سالمند کمک کنید تا قطره‌های چشمی که پزشک برای بعد از عمل آب سیاه چشم تجویز کرده را طبق دستور استفاده کند. این قطره‌ها به کاهش التهاب و عفونت کمک می‌کنند.
- به سالمند کمک کنید تا بهداشت چشم خود را به خوبی رعایت کند. این کار به پیشگیری از عفونت چشم کمک می‌کند.
عوارض طبیعی بعد از جراحی آب مروارید سالمندان
- خارش یا سوزش چشم
- احساس وجود جسم خارجی در چشم
- حساسیت به نور
- قرمزی چشم
- مقداری کبودی اطراف چشم
- تاری دید
در موارد نادر، ممکن است عوارض جدی‌تری مانند موارد زیر رخ دهد:
- عفونت چشم
- خونریزی چشم
- جداشدگی شبکیه
- افتادگی پلک
اگر فرد سالخورده دچار هر یک از عوارض جدی فوق شد، باید فورا وی را نزد پزشک ببرید.
علائم هشدار بعد از عمل آب مروارید در سالمندان
- درد شدید یا مداوم چشم
- قرمزی شدید چشم
- ترشح یا چرک کردن چشم
- کاهش بینایی یا تاری دید ناگهانی
- دیدن هاله یا خطوط اطراف نور
- حساسیت شدید به نور
- دوبینی
- درد در ناحیه پیشانی یا شقیقه
- تب بالای ۳۸ درجه سانتیگراد
درصورت بروز هر یک از علائم فوق، فورا فرد سالخورده را به مراکز اورژانس برسانید. زیرا ممکن است نشانه‌ای از یک عارضه جدی باشد.
تاثیر دیابت بر عمل آب مروارید چشم در سالمندان
یکی از اثرات دیابت بر عمل آب مروارید چشم در سالمندان، افزایش خطر عوارض شدیدتر است.
برخی از عوارض عمل آب مروارید بر سالمندان دیابتیک
- عفونت
- خونریزی
- جداشدگی شبکیه
- آب مروارید ثانویه
همچنین، دیابت در سالمندان باعث افزایش دوران نقاهت بعد از جراحی آب مروارید می‌شود. سالمندانی که مبتلا به دیابت هستند، معمولا به زمان بیشتری برای بهبود بعد از عمل نیاز دارند. دیابت حتی ممکن است احتمال به جراحی مجدد را بیشتر می‌کند.
پیشگیری از آب مروارید سن بالا و دوران پیری
با رعایت نکات زیر در دوران جوانی می‌توان از ابتلا به آب مروارید در سنین بالا پیشگیری کرد:
- استفاده از عینک آفتابی را فراموش نکنید.
- سیگار نکشید و از مصرف دخانیات دوری کنید.
- از مصرف نوشیدنی‌های الکلی پرهیز کنید.
- حداقل هر ۶ ماه یک بار به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
چه زمانی عمل آب مروارید در سالمندان ضروری است؟
تغییرات شدید و غیر منتظره در بینایی مانند: دوبینی، درد ناگهانی چشم یا سردرد شدید بدون علت بیرونی و به‌یکباره در سالمند، نشانه نیاز به جراحی عمل آب مروارید است و باید فوراً وی را به اورژانس برسانید.
عمل آب مروارید چشم چقدر طول می‌کشد؟
جراحی آب مروارید، یک عمل سرپایی محسوب می‌شود که ۱۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. معمولا پس از جراحی، بیمار در همان روز مرخص می‌شود.
عمل آب مروارید چشم بیهوشی دارد؟
خیر .جراحی آب مروارید چشم معمولا نیاز به بیهوشی ندارد. اما در شرایطی که سن فرد خیلی زیاد باشد، در طول عمل نتواند آرام بماند یا مشکلات پزشکی دیگری داشته باشد، ممکن است بیهوش شود.
علت درد و قرمزی چشم سالمند بعد از عمل آب مروارید چیست؟
التهاب مهم‌ترین و طبیعی‌ترین دلیل درد و قرمزی چشم بعد از جراجی آب مروارید در سالمندان است ولی در موارد کمی ممکن است به خاطر عفونت باشد؛ در این صورت، سریعا باید فرد سالخورده را نزد پزشک برد.
آیا عمل آب مروارید برای افراد مسن خطرناک است؟
عمل آب مروارید یکی از رایج‌ترین عمل‌های جراحی در افراد مسن است. عموما به‌صورت سرپایی انجام می‌شود و کم‌تر از یک ساعت زمان می‌برد. انجام این عمل برای سالمندانی که بیماری زمینه‌ای نظیر دیابت یا فشار خون دارند، ممکن است خطرناک باشد یا عوارض بیشتری به همراه داشته باشد.
