بیماری‌هایی کبدی معمولاً در مواقعی عوارض خود را نشان می‌دهند که کبد به شکل صحیح فعالیت نکند. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به ساخت ماده‌ای به نام صفرا اشاره کرد. بیماری های کبدی سالمندان معمولاً با نشانه‌هایی همچون حالت تهوع، کم شدن میزان اشتهای سالمند و حتی وجود خون در مدفوع وی همراه هستند.
درمان این بیماری معمولاً دوری از مصرف نوشیدنی‌های مضر و اجتناب از برخی غذاها خواهد بود. در ادامه این مطلب از مرکز سالمندان با ما همراه باشید تا به بررسی این بیماری در افراد مسن بپردازیم.
نارسایی کبد چیست؟
نارسایی کبد می‌تواند یک بیماری تهدیدکننده حیات سالمندان باشد و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. کبد امور بسیار مهمی را در بدن انجام می‌دهد. از جمله وظایف کبد یا liver می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ساخت پروتئین‌های خون که به لخته شدن، انتقال اکسیژن و حمایت از سیستم ایمنی کمک می‌کنند
- تولید صفرا، ماده‌ای که برای کمک به هضم غذا لازم است
- یاری رساندن به بدن برای ذخیره قند (گلوکز) به شکل گلیکوژن
- پاک‌سازی بدن از مواد مضر موجود در جریان خون، از جمله مواد مخدر و نوشیدنی‌های مضر
- خرد کردن چربی‌های اشباع شده و ساخت کلسترول
بیماریهای کلیوی در سالمندان به اندازه بیماریهای مرتبط با کبد خطرناک هستند که با تشخیص زودهنگام می‌توان به افزایش طول عمر کلیه‌ها در افراد مسن کمک کرد.
نارسایی کبد چه عوارضی را به دنبال دارد؟
نارسایی کبد می‌تواند بر بسیاری از اندام‌های بدن سالمند تأثیر بگذارد. نارسایی حاد کبد موجب ایجاد عوارضی مانند عفونت، کمبود الکترولیت و خونریزی خواهد شد. اگر بیماریهای کبدی سالمندان به شکل درست درمان نشود، ممکن است موجب مرگ بیمار شود.
آیا می‌توان از نارسایی کبد پیشگیری کرد؟
در پاسخ به این پرسش باید بگوییم بله، امکان پیشگیری از نارسایی کبد وجود دارد. با انجام موارد زیر می‌توانید شانس ابتلا به بیماریهای کبدی در سالمندان را کاهش دهید:
- واکسینه شدن برای هپاتیت B
- کاهش مصرف نوشیدنی‌های مضر
- حفظ وزن سالم و سبک زندگی پر از فعالیت و ورزش
- پیروی از دستورالعمل‌ها هنگام استفاده از داروهایی مانند استامینوفن
- معاینه فیزیکی سالانه همراه با معاینات مربوط به چاقی، کلسترول بالا، فشارخون بالا و دیابت
بیماری ARLD
بیماری کبد مرتبط با الکل (ARLD) به آسیب کبدی ناشی از مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های مضر اشاره دارد. این بیماری دارای علائم متعددی است و طیف‌های مختلفی دارد. ARLD معمولاً تا زمانی که کبد به شدت آسیب نبیند هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. هنگامی که این اتفاق بیفتد، می‌توان علائم زیر را در بیمار مشاهده کرد:
- احساس خستگی شدید
- کاهش وزن
- از دست دادن اشتها
- زرد شدن سفیدی چشم یا پوست که به یرقان نیز معروف است.
- تورم در مچ پا و شکم
- گیجی یا خواب‌آلودگی
- استفراغ خون یا دفع خون در مدفوع
ARLD اغلب در طول آزمایشات مربوط به آسیب پیشرفته کبدی تشخیص داده می‌شود. پزشکان می‌توانند با استفاده از نتایج آزمایشات یک روند درمانی مناسب را برای بیماری های کبدی سالمندان برنامه‌ریزی کنند.
هپاتیت
Hepatitis اصطلاحی است که برای توصیف التهاب کبد استفاده می‌شود. انواع مختلفی از هپاتیت وجود دارد. برخی از انواع هپاتیت بدون هیچ مشکل خاصی از بین می‌روند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند طولانی‌مدت (مزمن) باشند و باعث ایجاد زخم در کبد (سیروز)، از دست دادن عملکرد صحیح کبد و (در حتی برخی موارد) سرطان کبد شوند.
هپاتیت کوتاه‌مدت (حاد) اغلب علائم قابل‌توجهی ندارد، بنابراین ممکن است متوجه وجود این بیماری نشوید. برخی از مهم‌ترین علائم هپاتیت عبارت‌اند از:
- درد عضلات و مفاصل
- دمای بالای بدن
- احساس ناخوشایند و بدرفتاری
- بیمار همیشه احساس خستگی غیرعادی می‌کند
- از دست دادن اشتها
- درد شکم
- ادرار تیره
- مدفوع کم‌رنگ و خاکستری‌رنگ
- خارش پوست
- زردی چشم و پوست (یرقان)
برخی از علائم هپاتیت و ARLD یکسان هستند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم مزمن باید سالمند را به مراکز درمانی انتقال داد. هپاتیت طولانی‌مدت (مزمن) نیز ممکن است تا زمانی که کبد به‌درستی کار نکند (نارسایی کبد) علائم واضحی نداشته باشد و فقط در طول آزمایش خون مشخص شود. این بیماری در مراحل بعدی می‌تواند باعث زردی و تورم در پاها شود.
بیماری قلبی از بیماریهای بسیار رایج بین سالمندان است. درباره مراقبت از سالمندان مبتلا به بیماریهای قلبی و عروقی بیشتر بدانید.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر بیماریهای کبدی هستند؟
افرادی که بیشتر در معرض خطر نارسایی کبد هستند عبارت‌اند از:
- سالمندان دارای عفونت مزمن (طولانی‌مدت) کبدی و هپاتیت B یا C
- سالمندانی که در گذشته نوشیدنی‌های مضر مصرف می‌کرده‌اند.
داشتن شرایط پزشکی قبلی یا اکتسابی که احتمال وقوع بیماریهای کبدی سالمندان را افزایش می‌دهد. مواردی که از جمله این نارسایی‌ها به شمار می‌آیند عبارت‌اند از:
- هموکروماتوز (در این بیماری بدن آهن بیش از حدی را از غذا جذب می‌کند)
- بیماری کبد چرب (مقدار زیاد چربی در کبد، مربوط به سندرم متابولیک)
- بیماری خودایمنی (سیستم ایمنی بدن به کبد حمله می‌کند)
- بیماری ویلسون (بدن نمی‌تواند مس اضافی را حذف کند)
علائم بیماریهای کبدی سالمندان
معمولاً سال‌های زیادی طول می‌کشد تا نارسایی کبد ایجاد گردد. بیشتر نشانه‌های مربوط به نارسایی کبد شبیه به نشانه‌های بیماریهای مرسوم است و همین امر می‌تواند موجب تشخیص غلط این بیماری شود. نشانه‌های بیماری نارسایی کبد با گذشت زمان وخیم‌تر خواهند شد، زیرا نارسایی کبد سالمند همچنان بدتر می‌شود.
بیماریهای کبدی در سالمندان که در طی سالیان متمادی رخ می‌دهند، معمولاً دارای علائم زیر هستند:
- حالت تهوع
- از دست دادن اشتها
- اسهال
- استفراغ خون
با پیشرفت نارسایی کبد، علائم شدیدتر می‌شوند. در مراحل بعدی، علائم نارسایی کبد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- زردی (زردی پوست و چشم)
- خستگی مفرط
- سرگردانی (سردرگمی و عدم اطمینان)
- جمع شدن مایع در شکم و اندام‌ها ( به خصوص بازوها و پاها)
گاهی اوقات کبد به طور ناگهانی فعالیت خود را کند می‌کند. این بیماری به acute liver failure معروف است. افراد مبتلا به acute liver failure ممکن است علائم زیر را داشته باشند:
- خونریزی
- تغییرات در وضعیت روانی
- عرقی با بوی بد بو یا بوی شیرین
- مشکلات حرکتی
- از دست دادن اشتها
- احساس ناخوشی
- زردی پوست
تشخیص و درمان بیماریهای کبدی در سالمندان
بیماریهای کبدی سالمندان و نارسایی کبد معمولاً توسط متخصصانی با نام هپاتولوژیست (hepatologists) درمان می‌شوند. درمان بیماریهای کبد به حاد یا مزمن بودن آن بستگی دارد. در زمینه نارسایی مزمن کبد، درمان شامل تغییر دادن رژیم غذایی، توجه به تغذیه مناسب سالمندان و تغییر در شیوه زندگی یا لایف استایل است، از جمله:
- دوری کردن از مصرف داروهایی که می‌توانند به کبد آسیب برسانند
- کاهش مصرفی برخی غذاها از جمله گوشت قرمز، پنیر و تخم‌مرغ
- کاهش وزن و کنترل عوامل خطر متابولیک، از جمله فشارخون بالا و دیابت
- کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی
همانطور که گفته شد بیماری acute liver failure یا نارسایی حاد کبد نیز از جمله بیماریهای کبدی در سالمندان محسوب می‌شود. درمان بیماریهای liver شامل موارد زیر است:
- ارسال مایعات داخل وریدی (IV) برای حفظ فشارخون
- داروهایی مانند مسکن‌ها یا تنقیه برای یاری رساندن به دفع سموم
- پایش گلوکز یا قند خون (در صورت کاهش قند خون، گلوکز به بیمار داده می‌شود).
- تزریق خون یا لوله تنفسی برای کمک به تنفس سالمند در صورت خونریزی بیش از حد
در نارسایی حاد و مزمن کبد، پزشک ممکن است پیوند کبد را توصیه کند. قبل از پیوند، پزشکان کاندیدهای پیوند را به طور کامل بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند که بدن بیمار عضو جدید را پس نمی‌زند.
در طی جراحی پیوند، کبد سالم از اهداکننده زنده یا فوت شده جایگزین کبد آسیب‌دیده بیمار می‌گردد. برخی از جراحان می‌توانند کبد آسیب‌دیده را با بخشی از کبد سالم جایگزین کنند؛ همانطور که گفته شد کبد می‌تواند بازسازی شود یا دوباره رشد کند.
درمان بیماریهای کبدی سالمندان
بسیاری از بیماریهای کبدی سالمندان بهبود می‌یابند. اگر پیوند ضروری باشد، اکثر بیماران ظرف ۶ ماه به فعالیت‌های روزانه خود بازمی‌گردند. افرادی که پیوند دریافت کرده‌اند به مراقبت‌های همیشگی پزشکی، از جمله داروهایی برای پیشگیری از درد عضو جدید توسط بدنشان نیاز خواهند داشت.
خوراک‌های مفید برای درمان مشکل کبد
استفاده از خوراکی‌های مناسب می‌تواند موجب بهبود مشکلات کبد در مراتب ابتدایی شود. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که استفاده از مواد خوراکی یک روش درمانی برای رفع مشکلات کبد نیست. برنامه غذایی بیماری که به نارسایی کبد مبتلا شده است باید به نحوی اجرا شود که آسیب بیمار پیشرفت نکند. برخی از خوراکی‌های مفید در این زمینه عبارت‌اند از:
- بادام
- موز
- کلم بروکلی
- قهوه
- جوی دوسر
درصورتی‌که قصد دارید از خدمات یک خانه سالمندان متناسب با نیازهای سالمند عزیزتان استفاده کنید باید امکانات سرای سالمندان مدنظر را به خوبی بررسی کنید. مطالعه این مقاله به شما کمک خواهد کرد.
مهم‌ترین نکات بیماریهای کبدی سالمندان
بیماریهای کبدی در سالمندان را می‌توان با استفاده از روش‌های درمانی مناسب درمان کرد. مهم‌ترین نکات مرتبط با این مبحث عبارت‌اند از:
- تشخیص به موقع بیماری
- بررسی سابقه پزشکی بیمار
- بررسی سابقه پزشکی خانوادگی بیمار
- تشخیص روش درمانی مناسب
- به‌کارگیری روش درمانی
- مراقبت مادام‌العمر
در این متن سعی کردیم کلیه اطلاعات مربوط به مبحث بیماریهای کبدی سالمندان را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. همانطور که گفته شد، افرادی که تحت درمان‌های مربوط به نارسایی کبد قرار می‌گیرند باید به‌صورت مادام‌العمر تحت مراقبت باشند.
این مراقبت مادام‌العمر باید به شکلی کاملاً حرفه‌ای انجام گیرد. قاعدتاً بسیاری از اعضای خانواده بیمار نمی‌توانند خدمات مورد نیاز را به وی ارائه دهند. در چنین شرایطی بهترین روش ممکن استفاده از مراکز مراقبت سالمندان است. این مراکز می‌توانند با کمک متخصصان امر، در مدت زمان کوتاهی شرایط بیمار را به حالت مناسبی تغییر دهند.
مرکز سالمندان پارسایان که برای چند سال متوالی به عنوان یکی از برترین مراکز مراقبتی سالمندان در سطح کشور و شهر تهران انتخاب شده است، می‌تواند در این زمینه به شما عزیزان خدمات لازم را به نحو احسن ارائه دهد. کافی است با مشاورین ما تماس برقرار کنید.
