رماتیسم مفصلی در سالمندان شایع‌تر از سایر گروه‌های سنی است. البته نمی‌توانی این عارضه را صرفا مختص به افراد سالخورده دانست. همان‌طور که از نام این عارضه برمی‌آید، به‌طور مستقیم با مفاصل بخش‌های مختلف بدن سروکار دارد. علائم و عوارض این بیماری با توجه به شرایط جسمی افراد متفاوت است. تجربه نشان می‌دهد که افراد مسن درگیر روماتیسم مفصلی با مشکلات جدی‌تری دست و پنجه نرم می‌کنند و نیاز به‌مراقبت‌های ویژه دارند. در این مطلب قصد داریم به بررسی پیدا و پنهان رماتیسم مفصلی در افراد سالخورده بپردازیم. دعوت می‌کنیم تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
رماتیسم مفصلی چیست؟
آرتریت روماتوئید با نام کامل انگلیسی Elderly onset rheumatoid arthritis، بیماری است که تحت عنوان روماتیسم مفصلی در سالمندان شناخته می‌شود. این عارضه اغلب در افراد مسن ظاهر می‌شود. آرتریت روماتوئید در ردیف بیماریهای خود ایمنی به‌شمار می‌رود. این دسته از بیماری‌ها در اثر اختلال در عملکرد بخش‌های خاصی از بدن بروز پیدا می‌کنند. به‌عنوان مثال روماتیسم مفصلی، به‌علت حمله سیستم ایمنی بدن به سلول‌های ناحیه مفاصل رخ می‌دهد.
بنابراین اولین نکته‌ای که در خصوص رماتیسم مفصلی در افراد مسن باید مد نظر قرار دهید، این است که بروز این عارضه به‌هیچ عنوان ارتباطی با ساییدگی یا تحلیل مفاصل در بدن ندارد. بلکه سیستم ایمنی بدن در تشخیص سلول‌های مزاحم مرتکب اشتباه می‌شود و سلول‌های مفاصل را مورد حمله قرار می‌دهد. در پی این اتفاق شاهد درد، التهاب و سفتی مفاصل خواهیم بود.
چرا سالمندان به رماتیسم مفصلی مبتلا می‌شوند؟
آرتریت روماتوئید بیماری مختص به سالمندان نیست. در بین جوانان نیز مواردی از ابتلا به این عارضه مشاهده می‌شود؛ اما تحقیقات پزشکی نشان می‌دهند که احتمال ابتلا به رماتیسم مفصلی با بالا رفتن سن، افزایش پیدا می‌کند. معمولا با عبور از مرز ۶۰ سالگی احتمال دچار شدن به روماتیسم به‌صورت تصاعدی بالا می‌رود. به‌همین دلیل باید ملاحظات ویژه‌ای را برای دوران پیری در نظر گرفته شود.
اختلال در عملکرد سیستم ایمنی به‌شکل‌های گوناگونی بروز پیدا می‌کند. در سالمندان به دلیل ضعف در ناحیه مفاصل، آسیب‌پذیری به‌مراتب بیشتر است. در نتیجه احتمال ابتلا به بیماری آرتریت روماتوئید در سن بالا افزایش پیدا می‌کند.
بیماری زونا نیز به دلیل ضعف اختلال سیستم ایمنی در دوران سالمندی رخ می‌دهد.
علائم رماتیسم مفصلی در سالمندان
رماتیسم مفصلی در سالمندان، دو تفاوت جدی با دوره جوانی دارد که عبارت‌اند از:
- علائم بیماری روماتیسم با سرعت بیشتری در افراد سالخورده ظاهر می‌شوند.
- در سالمندان حملات سیستم ایمنی به مفاصل اصلی و بزرگ‌ترِ بدن اتفاق می‌افتد.
نکته مهم دیگر این است که معمولا مردان در مقایسه با زنان، دو برابر بیشتر به رماتیسم مفصلی مبتلا می‌شوند. آرتریت روماتوئید می‌تواند تمام مفاصل بدن را درگیر کند؛ اما مفاصل زانو و شانه در افراد مسن بیش از سایرین در معرض آسیب قرار می‌گیرند. مهم‌ترین علائم بیماری رماتیسم مفصلی در افراد سالخورده عبارت‌اند از:
- احساس درد در ناحیه مفاصل
- سفت و سخت شدن مفاصل موقع حرکت
- احساس خستگی جسمانی
- درد عضلانی
- تب کردن
- بی حالی
- بی اشتهایی سالمند بی میل شدن سالمند به مصرف مایعات و غذا
- کاهش وزن
با توجه به علائم و چالش‌های روماتیسم مفصلی در سالمندان، نیاز به مراقبت و حمایت در این افراد اهمیت زیادی دارد. خانه سالمندان محیطی امن و مناسب برای افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی است. سالمندان می‌توانند برای بالا بردن کیفیت زندگی خود از خدمات و مراقبت‌های پزشکی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و فعالیت‌های اجتماعی در این مراکز بهره‌مند شوند.
زانو درد در سالمندان از جمله عارضه‌های بسیار مهمی محسوب می‌شود که باید حتماً در اسرع وقت نسبت به تشخیص و رفع آن اقدام کرد.
نحوه تشخیص بیماری رماتیسم مفصلی در افراد مسن
تست‌های تشخیص بیماری رماتیسم مفصلی در سالمندان و سایر افراد یکسان هستند. پیچیدگی ماجرا از این قرار است که علائم روماتیسم می‌تواند با نشانه‌ی بیماریهای زمینه‌ای دیگر در دوران پیری یکسان باشند. به‌همین دلیل تشخیص آرتریت روماتوئید در سالمندان به‌هیچ عنوان کار ساده‌ای نیست. از آن گذشته اهمیت تشخیص سریع بیماری بسیار زیاد است. شناسایی زودهنگام به درمان راحت‌تر رماتیسم مفصلی کمک می‌کند.
در ابتدا معمولا محل مفاصل اصلی بدن توسط یک پزشک عمومی ارزیابی می‌شود. در صورتی که پزشک تشخیص تورم در ناحیه مفاصل دهد، برای ارزیابی‌های بیشتر افراد را به متخصص روماتولوژیست ارجاع می‌دهد. هیچ آزمایش خونی را نمی‌توان پیدا کرد که به‌تنهایی نشان‌دهنده روماتیسم مفصلی باشد. در کنار آزمایش خون، چند آزمایش دیگر به پزشک متخصص کمک می‌کند تا به تشخیص نهایی دست پیدا کند. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:
- آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز
- آزمایش پروتئین واکنشی یا فعال C
- آزمایش شمارش کامل خون
- آزمایش فاکتور روماتوئید
- آزمایش آنتی بادی ضد CCP
تصویربرداری نیز برای بررسی دقیق‌تر وضعیت مفاصل از سوی برخی پزشکان متخصص تجویز می‌شود. این تصاویر برای زیر نظر گرفتن روند پیشرفت بیماری و بررسی نتایج روش‌های درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. MRI اصلی‌ترین گزینه برای تصویربرداری از مفاصل به‌شمار می‌رود؛ هرچند که در مواقعی از سونوگرافی اسکلتی عضلانی نیز استفاده می‌شود.
آزمایش چکاپ مخصوص سالمندان شامل چه مواردی می‌شود؟
عوارض رماتیسم مفصلی در سالمندان
روماتیسم مفصلی در سالمندان بیماری تهاجمی به شمار می‌رود. به‌طوری که خیلی زود پیشرفت کرده و علاوه بر مفاصل سلامت سایر بخش‌های بدن را نیز به مخاطره می‌اندازد. مهم‌ترین عوارض عدم درمان به‌موقع بیماری آرتریت روماتوئید سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خشکی یا التهاب چشم
- حساسیت چشم در برابر نور
- اختلال در بینایی
- خشکی دهان
- التهاب در ناحیه لثه‌ها
- التهاب و زخم در ریه‌ها
- التهاب رگ‌های خونی
- اختلال اعصاب
- افت تعداد گلبول‌های قرمز خون
- تپش قلب
عواملی که خطر پوکی استخوان در سالمندان را افزایش می‌دهند را بشناسید.
روش‌های درمانی روماتیسم مفصلی در سالمندان
درمان رماتیسم در سالمندان نسبت جوان‌ها سخت‌تر است و نیاز به صرف زمان بیشتری دارد. در بسیاری از مواقع سالمندان به بیماریهای دیگری نیز مبتلا هستند و داروهای خاصی مصرف می‌کنند. این موضوع روند درمان را سخت‌تر می‌کند. نکته مهمی که باید بدانید آن است که آرتریت روماتوئید درمان قطعی ندارد؛ بلکه روش‌های درمانی به کنترل علائم بیماری کمک می‌کنند تا سرعت پیشرفت بیماری به حداقل برسد.
معمولا داروهایی مانند:
- متوترکسات (methotrexate)
- لفلونوماید (leflunomide)
- هیدروکسی کلروکین (hydroxychloroquine)
- سولفاسالازین (sulfasalazine)
برای افراد مبتلا به رماتیسم مفصلی تجویز می‌شود. این داروها جلوی آزاد شدن مواد شیمیایی سیستم ایمنی بدن هنگام حمله به سلول‌های مفاصل را می‌گیرند. معمولا پزشک متخصص در گذر زمان نتایج مصرف داروهای مختلف را روی بیمار ارزیابی می‌کند. به‌این ترتیب موثرترین داروها را برای کنترل بیماری تجویز می‌کند.
مراقبت از سالمند مبتلا به رماتیسم
سالمندان مبتلا به رماتیسم مفصلی، بیش از آنکه نیاز به درمان داشته باشند، باید از سبک زندگی خاصی پیروی کنند.
ترک سیگار اولین کاری است که باید بعد از تشخیص ابتلا به این بیماری در دستور کار افراد مبتلا قرار گیرد. فعالیت بدنی متناسب با شرایط جسمانی سالمند با نظم مشخص در طول شبانه‌روز، نیازی به انجام ورزش‌های سنگین نیست؛ اما انجام ورزش سبک و مرتب به کاهش سرعت بیماری و بهبود علائم کمک می‌کند.
ورزش مناسب برای سالمند مبتلا به روماتیسم مفصلی
- تمرینات تقویت انعطاف‌پذیری برای افزایش دامنه حرکتی افراد مسن
- تمرینات تقویت کننده عضلات سالمندان
- تمرینات سبک هوازی برای بهبود عملکرد قلب و ریه افراد مسن
- تمرینات یوگا مناسب برای سالمندان
در کنار موارد فوق، باید از یک رژیم غذایی سالم برای سالمندان پیروی شود.
- در برنامه غذایی سلامت باید مواد غذایی فرآوری شده، شکر، نمک و … به حداقل مقدار ممکن کاهش پیدا کند.
- مصرف الکل در سالمندان مبتلا به روماتیسم مفصلی باید به حداقل برسد.
- داشتن خواب کافی اهمیت زیادی در کمک به حفظ انرژی بدن و کمک به سلامتی دارد در نتیجه رعایت بهداشت خواب به افراد مسن مبتلا به آرتریت روماتوئید توصیه می‌شود.
پرستار سالمند مبتلا به رماتیسم
درمان رماتیسم مفصلی در سالمندان بدون حضور پرستار در کنار آن‌ها دشوار است. مراقبت از افراد سالخورده باید به‌صورت شبانه‌روزی باشد. در غیر این صورت نمی‌توان به کنترل سرعت پیشرفت بیماری امیدوار بود. خانه سالمندان پارسایان با گردهم آمدن گروهی از برترین پزشکان، پرستاران و کارشناسان روانشناسی آماده ارائه خدمت به شما عزیزان است. تیمی متخصص از افراد باتجربه در کنار سالمندان مبتلا به آرتریت روماتوئید حضور خواهند داشت تا ضمن کنترل علائم بیماری، به حفظ سلامت جسمانی آن‌ها کمک کنند. پارسایان دوست دوران پختگی شماست.
