متاسفانه این تصور غلط در جامعه شکل گرفته است که وقتی پا به سن می‌گذاریم، باید منتظر مجموعه‌ای از بیماری‌ها باشیم. به عبارت دیگر فرارسیدن سالمندی به معنی خداحافظی با سلامتی و شادابی است. تصمیم گرفتیم تا در یک مقاله علمی به ابطال این گزاره سراسر غلط بپردازیم. شاید این سوال را مطرح کنید که چگونه می‌توان زندگی سالم و بانشاطی را در دوران سالمندی پش سر گذاشت؟ کلید پاسخ به این سوال در گرو حفظ سلامت جسمی و روحی است. برای تحقق این امر نیز راهی مطمئن‌تر از پیشگیری وجود ندارد. چکاپ سالمندان بهترین راه‌حل پیش روی شماست. در ادامه با ما همراه باشید تا در این زمینه بیشتر بحث و بررسی کنیم.
دلایل چکاپ سالمندان
معاینات پزشکی، آزمایشها و غربالگری‌ها راه‌های ایده‌آل برای پیشگیری از بروز بیماری‌های مختلف در هر سنی هستند. اهمیت این موضوع در خصوص سالمندان به مراتب بیشتر است. چرا که این افراد بیش از سایرین در معرض ابتلا به بیماری‌های مختلف قرار دارند. برخی از افراد در حالت عادی تا زمانی که علائم شدید بیماری‌ها بروز پیدا نکنند، تصمیمی برای مراجعه به پزشک نمی‌گیرند. غافل از اینکه بروز علائم شدید به معنی آن است که فرد زمان زیادی برای درمان بیماری‌ها را از دست داده است. از جمله مهم‌ترین دلایل چکاپ سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشخیص زودهنگام قرار داشتن در معرض ابتلا به بیماری‌ها
- جلوگیری از پیشروی بیش از حد و جبران ناپذیر بیماری‌ها
- کنترل بیماری‌ها قبل از بروز علائم شدید
- درمان بیماری‌ها با هزینه کمتر
- درمان بیماری‌ها با روش‌های آسان‌تر و بدون نیاز به جراحی‌های تهاجمی
- تشکیل پرونده سلامت به منظور پیگیری‌های پزشکی راحت‌تر در آینده
- اتخاذ سبک زندگی مناسب
چکاپ‌های لازم در دوران سالمندی شامل چه مواردی می‌شود؟
چکاپ سالمندان زیر نظر پزشک عمومی انجام می‌شود؛ ازآنجایی‌که بسیاری از آزمایشها و معاینات دوره‌ای افراد مسن خیلی پیچیده نیست جای نگرانی زیادی بابت هزینه‌های چکاپ وجود ندارد. مجموعه معاینات و آزمایش‌هایی که در قالب چکاپ برای افراد مسن توصیه و در بهترین خانه سالمندان تهران و مراکز درجه یک کل کشور اجرا می‌شوند، عبارت‌اند از:
۱. آزمایش فشار خون
فشار خون بالا یکی از مشکلاتی است که به‌صورت چراغ خاموش دامن‌گیر بسیای از افراد می‌شود. خیلی از افراد وقتی متوجه فشار خون بالای خود می‌شوند که بیماری‌های دیگری به سراغ آن‌ها می‌آید. بیماری‌هایی که قلب، مغز، چشم‌ها و کلیه‌های شما را درگیر می‌کنند. پیشنهاد می‌کنیم که هر سال حداقل یکبار آزمایش فشار خون بدهید. به این ترتیب اگر فشار خون شما از محدوده طبیعی فراتر برود، قبل از بروز مشکلات جدی می‌توانید با دستور پزشک، این عارضه را خیلی راحت کنترل کنید.
فشار خون بالا یکی از دلایل اصلی و مهم حمله قلبی در سالمندان است که با کنترل فشار و اصلاح سبک زندگی می‌توان از این عارضه خطرناک در سالمندی مصون ماند.
۲. کنترل وزن
یکی از اقدامات ساده و مهمی که باید در فهرست چکاپ سالمندان قرار بگیرد، کنترل وزن است. برای این منظور کار پیچیده‌ای در پیش ندارید و می‌توانید از یک ترازوی خانگی کمک بگیرید. وقتی پا به سن می‌گذارید، عضلات در بدن جای خود را به چربی می‌دهند. از طرفی نرخ سوخت و ساز بدن شما کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل شما مستعد اضافه وزن خواهید بود. اضافه وزن و چاقی را می‌توان ریشه بسیاری از بیماری‌ها دانست. بنابراین لازم است که حتما نسبت به کنترل وزن خود در محدوده مناسب توجه داشته باشید.
۳. آزمایش سرطان روده بزرگ
سرطان کولورکتال یا روره بزرگ در اثر رشد سلول‌های سرطانی در روده بزرگ شکل می‌گیرد. تحقیقات پزشکی نشان می‌دهند که این بیماری معمولا در سن ۵۰ تا ۷۵ سالگی بیشتر رخ می‌دهد. بنابراین افراد در این بازه سنی باید به طور منظم در برنامه‌های غربالگری پزشکی حضور پیدا کنند. در صورتی که در معرض ابتلا به این بیماری قرار داشته باشید، تشخیص زودهنگام برای جلوگیری از پیشروی آن تا مرحله خطرناک بسیار مهم است. ارزیابی‌های این بیماری از طریق آزمایش خون مخفی در مدفوع (سالانه یکبار) و کولونوسکوپی (۱۰ سال یکبار) صورت می‌گیرد.
۴. غربالگری سرطان پروستات (چکاپ سالمندان در آقایان)
سرطان پروستات یکی دیگر از مشکلاتی است که مردان به ویژه در سنین بالا با آن مواجه می‌شوند. وقتی در سن بین ۵۵ تا ۷۰ سالگی قرار دارید، با انجام آزمایشها غربالگری سرطان پروستات می‌توانید از بروز این بیماری تا حد زیادی جلوگیری کنید. در قالب این آزمایشها، سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات بدن اندازه گیری می‌شود.
بنابراین پزشک می‌تواند در مراحل اولیه شکل‌گیری این بیماری، آن را شناسایی کند و دستورات لازم را برای کنترل آن با شما در میان بگذارد. لازم به ذکر است که چهار بیماری رایج مربوط به پروستات در سالمندان شناسایی شده است و در ۳ مورد دیگر با تشخیص به موقع پروستات قابل کنترل و درمان است. از همین آزمایشات دوره‌ای منظم در سالمندان اهمیت به‌سزایی دارد.
۵. غربالگری سرطان سینه و ماموگرافی (چکاپ سالمندان برای بانوان)
یکی از بیماری‌هایی که همزمان با افزایش سن، خطر ابتلای آن در خانم‌ها افزایش پیدا می‌کند، سرطان سینه است. به همین دلیل یکی از اقدامات مهم در برنامه چکاپ سالمندان زن، ماموگرافی است. با نزدیک شدن به ۵۰ سالگی لازم است که ماموگرافی را هر یک یا دو سال یکبار تکرار کنید. به این ترتیب می‌توانید جلوی بروز یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در زنان را بگیرید.
۶. معاینه لگن و آزمایش پاپ اسمیر
شاید کمی عجیب به نظر برسد؛ اما خانم‌ها حتی با عبور از ۶۰ سالگی نیز در معرض سرطان دهانه رحم یا سرطان واژن قرار دارند. برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری از آزمایش پاپ اسمیر استفاده می‌شود. این تست هر ۳ سال یکبار انجام می‌شود. معمولا بعد از ۵ بار تکرار، در صورت منفی شدن جواب آزمایش به تشخیص پزشک دیگر نیاز به تکرار این آزمایش نیست.
در کنار این آزمایش باید معاینه لگن نیز در خانم‌ها به طور مرتب انجام بگیرد. مشکلات لگن در خانم‌ها می‌تواند تاثیر بسزایی روی افت کیفیت زندگی آن‌ها داشته باشد. به عنوان مثال بی‌اختیاری در ادرار و مدفوع یکی از مشکلات جدی است که در صورت آسیب دیدن لگن، خانم‌های سالمند را تهدید می‌کند. بنابراین حتما به طور منظم برای انجام معاینات لازم به پزشک مراجعه کنید.
شکستن لگن در سالمندان تهدیدی برای زندگی افراد به‌شمار می‌رود و بسیار جدی است.
۷. معاینه چشم
چکاپ سالمندان بدون معاینه چشم کامل نمی‌شود. البته عملکرد چشم به‌گونه‌ای است که افراد سالمند خیلی زود متوجه بروز مشکل می‌شوند. با افزایش سن احتمال ابتلا به مشکلاتی از قبیل آب مروارید و آب سیاه (گلوکوم) در چشم‌ها بالا می‌رود. به همین دلیل لازم است برای حفظ سلامتی این اندام بدن، حتما در دوره‌های زمانی مشخص برای معاینه به چشم پزشکی مراجعه کنید.
۸. شنوایی سنجی
آمارها نشان می‌دهند که چیزی در حدود ۲۵ درصد افراد بالای ۶۵ سال از مشکلات شنوایی رنج می‌برند که قابل درمان هستند. این خبر امیدوارکننده‌ای است؛ البته مشروط بر آنکه اختلالات شنوایی را جدی بگیرید. تست‌های شنوایی سنجی برای این منظور تعریف شده‌اند. شما می‌توانید با پشت سر گذاشتن این آزمایشها از بروز مشکلات حاد و عوارض ناشی از مشکلات شنوایی در سالمندان جلوگیری کنید.
۹. غربالگری پوکی استخوان
پوکی استخوان به هیچ عنوان شوخی بردار نیست. اگر خواهان زندگی توأم با سلامتی و شادابی در دوره سالمندی هستید، باید از بروز پوکی استخوان جلوگیری کنید. پوکی استخوان در سالمندان باعث می‌شود عملا افراد سالخورده توانایی حرکتی خود را از دست بدهند. برای تشخیص این عارضه، آزمایش تراکم استخوان تجویز می‌شود. حتما در دوره سالمندی باید در بازه‌های زمانی مشخص این تست را تکرار کنید تا قبل از شدت گرفتن پوکی استخوان بتوانید آن را تشخیص داده و راه‌های درمانی را در پیش بگیرید.
۱۰. غربالگری کلسترول خون
کلسترول بالا یکی از دلایل اصلی سکته‌های قلبی و انواع سکته مغزی در سالمندان است. خوشبختانه با استفاده از رژیم غذایی مناسب و همچنین داروهای خاص می‌توان سطح کلسترول خون را کنترل کرد. انواع کلسترول خون را به دو گروه خوب (HDL) و بد (LDL) تقسیم می‌کنند. باید سطح هر دو نوع کلسترول به طور منظم در سالمندان اندازه‌گیری شود. معمولا این فرآیند در قالب آزمایش خون یا آزمایش‌های پیشرفته اندازه‌گیری چربی صورت می‌گیرد. سپس دستورات پزشکی لازم برای کنترل سطح کلسترول تجویز می‌شود.
۱۱. دریافت واکسن‌های ضروری
دریافت واکسن‌های ضروری نیز باید در برنامه چکاپ سالمندان قرار بگیرد. از جمله واکسن‌هایی که سالمندان باید آن‌ها تزریق کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- واکسن پنوموکوک (محافظت در برابر ذات الریه برای افراد بالای ۶۵ سال)
- تزریق واکسن زونا برای افراد بالای ۵۰ سال
- تزریق واکسن آنفولانزا برای افراد مسن (سالانه یکبار)
- واکسن تقویت کننده دیفتری و کزاز (۱۰ سال یکبار)
۱۲. تست قند خون
دیابت نیز از جمله بیماری‌هایی است که شاید در ابتدا علائم خطرناکی نداشته باشد؛ اما به مرور زمان تبدیل به یک بیماری بسیار خطرناک می‌شود. قطع عضو و حتی مرگ از جمله عوارض سنگین دیابت به شمار می‌روند. پزشکان توصیه می‌کنند که هر ۳ سال یکبار آزمایش قند خون را به صورت ناشتا تکرار کنید تا در صورت ابتلا به دیابت بتوانید از پیشروی آن جلوگیری کنید. البته در سالمندان ممکن است به تشخیص پزشک نیاز به تکرار این آزمایش در دوره زمانی کوتاه‌تر باشد.
با علائم و نشانه‌های دیابت در سالمندان بیشتر آشنا شوید.
۱۳. غربالگری هورمون تیروئید
متخصصان توصیه می‌کنند که غربالگری هورمون تیروئید هر ۵ سال یکبار در برنامه چکاپ سالمندان قرار بگیرد. تیروئید غذه‌ای در ناحیه گردن شماست که نیروگاه تولید هورمون‌های مورد نیاز برای سوخت و ساز بدن به شمار می‌رود. اختلال تیروئید در سن بالا می‌تواند علاوه بر مشکلات ریزش مو، تغییرات شدید وزن، خستگی و افسردگی باعث اثرات مخربی بر مغز، عضلات، بینایی و پوست سالمندان منجر شود. آزمایش غربالگری هورمون تیروئید کمک می‌کند تا ضمن تشخیص سریع این عارضه، جلوی بروز مشکلات ناشی از آن را بگیرید.
۱۴. معاینات دندانپزشکی
به عنوان یک سالمند اگر به خوبی از سلامت دهان و دندان خود مراقبت کنید، دیگر نیازی به دندان مصنوعی نخواهید داشت. بنابراین معاینات دندانپزشکی را نیز باید در برنامه چکاپ خود قرار دهید. مشکلات مربوط به لثه‌ها نشانه‌ای جدی از به خطر افتادن سلامت دهان و دندان به شمار می‌روند. ضمن استفاده از مسواک، خمیر دندان و نخ دندان، توصیه می‌کنیم که حتما به طور مرتب برای معاینه سلامت دهان و دندان به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید.
خدمات خانه سالمندان پارسایان برای چکاپ‌های دوره‌ای
با مجموعه آزمایشها و معاینات ضروری برای چکاپ سالمندان آشنا شدیم. کمک گرفتن از یک مرکز تخصصی برای انجام تمام مراحل چکاپ افراد مسن، بهترین راه‌حلی است که پیش روی شما قرار دارد. خانه سالمندان پارسایان به‌طور تخصصی برای ارائه صفر تا صد خدمات چکاپ سالمندان آماده پذیرایی از شما عزیزان است. در خانه پارسایان خبری از معطلی‌های طولانی مدت سایر مراکز درمانی نیست. مجموعه‌های تخصصی پزشکی، دندانپزشکی، پرستاری، تغذیه و روانشناسی در خانه سالمندان پارسایان آماده ارائه خدمات در بالاترین کیفیت ممکن به شما عزیزان هستند. فراموش نکنید که زندگی سالم و بانشاط در دوره سالمندی حق شماست.
