بیماریهای پروستات در سالمندان از جمله رایج‌ترین مشکلات در بین آقایان مسن به شمار می‌رود. تغییرات فیزیولوژیکی در بدن افراد مسن روی قسمت‌های مختلف از جمله پروستات تاثیرگذار هستند. تاکنون چندین بیماری در ارتباط با غده پروستات در مردان شناسایی شده‌اند که برخی از آنها خطرناک و بعضی دیگر قابل کنترل هستند. در این مطلب قصد داریم به بررسی نکات مهم درباره پروستات در سالمندی بپردازیم. دعوت می‌کنیم که تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
پروستات چیست و کجا قرار دارد؟
پروستات یک غده در دستگاه تناسلی مردان است که به‌عنوان عضوی از سیستم تولید مثل در آنها نقش ایفا می‌کند. پروستات سالم تا قبل از رسیدن به سن بالاتر از ۵۰ سال چیزی در حد و اندازه یک گردوی متوسط است و چیزی در حدود ۲۲ گرم وزن دارد. موقعیت قرارگیری پروستات در کنار راست روده و جایی بین آلت تناسلی و مثانه است. کاربرد پروستات در بدن مردان کمک به فرآیند باروری است. در واقع مایع پروستات توسط این غده تولید میشود. جالب است بدانید که مایع پروستات بخشی از مایع منی را تشکیل می‌دهد.
بیماریهای رایج پروستات چیست؟
چهار بیماری رایج مربوط به پروستات در مردان مسن شناسایی شده است که در این مطلب از خانه سالمندان به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
۱. هیپرپلازی خوش خیم پروستات
هیپرپلازی خوش خیم پروستات بیشتر در مردان بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد. البته هر چه سن افراد افزایش پیدا می‌کند، احتمال ابتلا به این بیماری نیز بالاتر می‌رود. این بیماری به بزرگی پروستات در سالمندان مربوط میشود. در این حالت افزایش سایز غده پروستات به حدی می‌رسد که مجاری ادرار تا حدی تنگ‌تر میشود. حتی این امکان وجود دارد که مجاری ادرار مسدود شود. به این ترتیب جریان ادرار کند یا متوقف میشود. هر چند این بیماری غیرسرطانی است؛ اما علائم خطرناکی را به همراه دارد که بدون دخالت فوری پزشکی مشکلات جدی را به همراه خواهد داشت.
۲. پروستاتیت حاد باکتریایی
اگر غده پروستات دچار عفونت شود، زمینه بروز پروستاتیت حاد باکتریایی ایجاد میشود. این بیماری معمولا به‌صورت ناگهانی رخ می‌دهد. هرچند در حالت حاد این بیماری با درد همراه است؛ اما معمولا درمان آن سریع جواب می‌دهد و با شروع درمان درد نیز از بین می‌رود. برای درمان عفونت پروستات نیز معمولا از آنتی بیوتیک‌های مخصوص استفاده میشود.
۳. پروستاتیت باکتریایی مزمن
گاهی اوقات پروستاتیت حالت مزمن به خود می‌گیرد و در این شرایط تا ماه‌ها ادامه پیدا می‌کند. درمان پروستات در سالمندان مبتلا به این بیماری تا حدی دشوار است. معمولا باید در یک دوره طولانی آنتی بیوتیک‌های قوی مصرف شود تا آثار عفونت رفته‌رفته رو به کاهش بگذارد.
۴. پروستاتیت مزمن
پروستاتیت مزمن باعث ایجاد درد در ناحیه کمر یا کشاله ران میشود. این موضوع با توجه به تضعیف قوای جسمانی در سالمندان تا حد زیادی کار را برای درمان دشوار می‌کند. معمولا پزشکان با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی سالمندان سعی در کنترل این بیماری دارند.
۵. سرطان پروستات در سالمندان
سرطان پروستات بیشتر در سالمندان شایع است. این بیماری خیلی آرام رشد می‌کند. علائم سرطان پروستات در سالمندان متاسفانه نشانه‌های چندانی ندارد. سرطان پروستات در حالت پیشرفته جنبه تهاجمی به خود می‌گیرد و در صورت عدم کنترل سایر بخش‌های بدن را نیز با خود درگیر می‌کند. همانطور که اشاره شد به دلیل شایع بودن سرطان پروستات در سالمندی خانواده‌ها و مراقبین لازم است در زمینه مراقبت از سالمند مبتلا به سرطان جهت بهبود کیفیت زندگی این عزیزان اطلاعات کافی داشته باشند.
علائم خطرناک پروستات
بیماریهای پروستات در سالمندان با علائمی همراه هستند که باید مد نظر قرار دهید. البته برخی از این علائم در بیماریهای دیگر نیز به چشم می‌خورند. تشخیص نهایی در خصوص بروز این بیماری با انجام آزمایش‌های لازم توسط پزشک متخصص صورت می‌گیرد. از جمله مهم‌ترین علائم سرطان پروستات در سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش تعداد دفعات ادرار در شبانه‌روز
- مشاهده خون در مایع منی یا ادرار
- احساس درد یا سوزش شدید هنگام ادرار
- شب بیداری‌های مکرر برای ادرار کردن
- احساس سفتی و درد در کمر، لگن و ران
افزایش تعداد دفعات ادرار می‌تواند یکی از علائم بیماریهای کلیوی در سالمندان باشد و نیاز به مداخله سریع پزشکی دارد.
دلایل بزرگ شدن پروستات در سالمندان
تحقیقات پزشکی هنوز منجر به شناسایی عوامل قطعی بروز بیماریهای پروستات در سالمندان نشده است. در مجموع عواملی شناسایی شده‌اند که در افزایش احتمال ابتلا به بیماریهای پروستات تاثیرگذار هستند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش سن به بیش از ۵۰ سال
- نژاد (تجربه نشان داده افراد سیاه پوست بیشتر به بیماریهای پروستات مبتلا می‌شوند)
- سابقه خانوادگی و وراثتی در ابتلا به بیماریهای پروستات
- چاقی بیش از حد
تشخیص سرطان پروستات
برای تشخیص بیماریهای پروستات در سالمندان علاوه بر معاینات پزشکی، آزمایش‌های مختلفی نیز از سوی پزشکان تجویز می‌شوند. به عنوان مثال می‌توان به معاینه دیجیتال رکتوم و آزمایش ادرار برای تشخیص هیپرپلازی خوش خیم پروستات اشاره کرد. در کنار این موارد آزمایش خود برای بررسی سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات انجام میشود.
با استفاده از سونوگرافی نیز می‌توان اندازه غده سرطان پروستات را برآورد کرد. بیوپسی پروستات توسط اورولوژیست برای تشخیص سرطان یکی از راه‌های کاربردی است. در عین حال ممکن است که پزشک با نمونه‌گیری از غده پروستات نیز برای تشخیص سلول‌های سرطانی استفاده کند. غربالگری سرطان پروستات در آقایان یکی از دلایل چکاپ سالمندان و آزمایشات دوره‌ای آنهاست و اهمیت ویژه‌ای دارد که نباید از آن غافل شد.
درمان بزرگی پروستات در سالمندان
گزینه اول برای درمان بیماریهای پروستات در سالمندان، کنترل آنهاست. معمولا در شرایطی که پروستات به وضعیت بحرانی نرسیده باشد، پزشک سعی می‌کند با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی افراد مسن بیماری را تحت کنترل در بیاورد. به‌عنوان مثال می‌توان به پرهیز از مصرف مایعات قبل از خواب، تجویز داروهای خاص مانند مسدودکننده‌های آلفا اشاره کرد. این داروها در شل شدن عضلات پروستات و باز شدن مجاری ادرار کمک می‌کند.اما گاهی اوقات بیماری به حالت آزاردهنده‌ای تبدیل میشود. در این شرایط برای درمان سرطان پروستات ممکن است از گزینه‌هایی مانند جراحی، پرتو درمانی و هورمون درمانی استفاده شود. در هر صورت به محض مشاهده علائم بیماری پروستات در سالمندان باید برای معاینات بیشتر به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید مصرف این داروها خطر پوکی استخوان در افراد مسن را تشدید می‌کند پس لازم است برای کنترل و پیشگیری تمامی موارد خاص با پزشک مشورت کنید.رژیم غذایی مناسب سالمندان شامل چه مواد غذایی میشود؟
مراقبت از سالمندان مبتلا به پروستات
برای مراقبت از سالمندان مبتلا به پروستات باید به آنها در مدیریت هر چه بهتر سبک زندگی کمک کرد. به عنوان مثال باید مصرف کافئین در رژیم غذایی افراد مسن محدود گردد تا علائم این بیماری تشدید نشود. همچنین مراقبت‌کننده باید مصرف داروهای تجویز شده از سوی پزشک را به طور کامل تحت نظر بگیرد. نکته مهم دیگر در مراقبت از بیماریهای پروستات در سالمندان، تحت نظر گرفتن علائم این بیماری است. به محض مشاهده وخیم‌تر شدن علائم بیماری پروستات در مردان مسن باید دست به کار شوید و برای معاینات بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
جراحی پروستات خطرناک است؟
در جراحی پروستاتکتومی رادیکال پزشک غده پروستات و برخی از بافت‌های مجاور آن را خارج می‌کند. در این حالت ممکن است که فرد توانایی جنسی خود را از دست بدهد یا با معضل بی‌اختیاری در ادرار روبه‌رو شود. هرچند که معمولا بی‌اختیاری در ادرار با گذشت زمان از بین می‌رود. به غیر از این دو مورد، جراحی پروستات عوارض دیگری را به دنبال ندارد. کاردرمانی برای سالمندان یکی از بهترین روش‌ها برای برطرف کردن مشکلات دفع ادرار و درمان بی اختیاری ادرار است.
مراقبت بعد از جراحی پروستات
در صورتی که سالمند تحت جراحی پروستات قرار گرفته است، بعد از پایان عمل باید مراقبت‌های خاصی را مد نظر قرار دهید. از جمله اقدامات ضروری برای مراقبت بعد از جراحی پروستات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین به مدت ۶ هفته
- راه رفتن آهسته در خانه
- نوشیدن مایعات زیاد
- زور نزدن برای دفع ادرار
- دوش گرفتن با آب ولرم
- پرهیز از نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند چای و قهوه
کمبود آب و عدم کنترل میزان مصرفی آب در افراد مسن پیامدهای خطرناکی را به دنبال دارد که در موارد شدید حتی ممکن است به مرگ ختم شود.
اثرات کمبود آب در سالمندان
راه‌های پیشگیری از ابتلا به پروستات در سالمندی
سبک زندگی سالم مهم‌ترین راه برای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای پروستات در سالمندان است. از جمله مواردی که با رعایت آنها در زندگی روزمره می‌توانید احتمال ابتلا به مشکلات پروستات را کم کنید، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رژیم غذایی سالم
- جلوگیری از افزایش وزن
- ورزش کردن به‌صورت منظم در هفته
- شرکت منظم در چکاپ‌های پزشکی
سوالات متداول
این غده در حالت طبیعی به اندازه یک گردو است و چیزی در حدود ۲۲ گرم وزن دارد.
بیماریهای پروستات در سالمندان معمولا با گذر از سن ۵۰ سال بروز پیدا میکنند.
افزایش دفعات ادرار، مشاهده خون در مایع منی و ادرار، احساس درد و سوزش در ادرار، مشکل در انزال، احساس درد و سفتی در قسمت کمر، لگن و بالای ران از جمله علائم جدی در بزرگ شدن پروستات در سالمندان هستند.
ماهی قزل آلا، گوجه فرنگی، کلم بروکلی، توت فرنگی، تمشک، شاهتوت، آجیل، مرکبات، پیاز و سیر از جمله مواد غذایی هستند که برای درمان پروستات مفید هستند.
