پسوریازیس در سالمندان یک بیماری خودایمنی است که در آن پوست قربانی سیستم ایمنی بدن میشود. بیشتر افراد مسن این بیماری را به‌شکل پلاک‌هایی قرمز، برجسته و پوشیده‌شده با پوسته‌هایی نقره‌ای‌رنگ تجربه می‌کنند که در نواحی مختلفی از بدن و در وسعت‌های متفاوتی ظاهر شده‌اند.
با این‌همه، پسوریازیس یا صدفک شدت‌ها و انواع گوناگونی دارد که با علائم متنوع دیگری خود را نشان می‌دهند. برای نمونه میتوان به آرتریت پسوریاتیک اشاره کرد: نوعی از پسوریازیس که شبیه آرتروز در افراد مسن، باعث ایجاد تورم، درد و آسیب‌های مفصلی میشود و در برخی موارد ممکن است حتی بثورات پوستی نداشته باشد!
نکته‌ی چالش‌برانگیز درباره‌ی بیماری پوستی پسوریازیس آن است که درمان قطعی ندارد: زیرا عامل اصلی آن یک ژن ناشناخته است و نمی‌توان مشکلی که توسط سیستم ایمنی ایجاد شده را ریشه‌کن کرد، چراکه این به‌معنای حمله به تنها نیروی دفاعی بدن در برابر عوامل آسیب‌زاست.
بر همین اساس، آنچه به‌عنوان روش‌های درمان پسوریازیس در سالمندان شناخته میشود، درواقع راهکارهایی دارویی و غیردارویی برای مدیریت عوارض و نشانه‌های این بیماری‌اند که در این مطلب از سرای سالمندان پارسایان به شناخت دقیق‌تر آن‌ها خواهیم پرداخت. برای خانواده‌هایی که بزرگ‌تر عزیزشان با پسوریازیس دست‌وپنجه نرم می‌کند خواندن این مقاله بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
روش‌های درمان پسوریازیس در سالمندان
پسوریازیس یک بیماری دوره‌ای است: گاه فعال و گاه غیرفعال. در حالت کلی، هم برای مهار علائم صدفک در بازه‌های فعالیت آن راهکارهایی وجود دارد و هم برای خاموش نگه داشتن و جلوگیری از شعله‌ورشدنش.
پسوریازیس فعال با ضایعات پوستی، التهاب، خارش و شاید حتی درد و سوزش همراه است: علائمی که برای التیام و بهبود آن‌ها چندین گزینه‌ی درمانی روی میز قرار دارند. دکتر پوست، داخلی و یا روماتولوژیستی که معالجه‌گر فرد سالخورده‌ی مبتلا به این بیماری‌ست، با توجه به نوع پسوریازیس او، نشانه‌ها و شدت آن و دیگر مشکلات زمینه‌ای سالمند از یک یا تلفیقی از چند راه‌حل درمانی استفاده خواهد کرد که شامل:
- روش‌های خانگی برای مراقبت از بثورات و زخمهای پسوریازیسی
- انواع داروهای موضعی، خوراکی و یا حتی تزریقی
- نوردرمانی
- و…
نکته‌ی حائز اهمیت در این زمینه آن است که برای بهره‌گیری از هرکدام این شیوه‌ها حتماً باید از پزشک مشورت گرفت؛ درمان سرخود ممکن است باعث ایجاد تداخلاتی شود که می‌توانند جان سالمند را به‌خطر بیندازند.
درمان خانگی پسوریازیس در سالمندان
بدون شک پسوریازیس در سالمندان چیزی نیست که بتوان، مثل سرماخوردگی و آنفولانزای افراد مسن، با چند دمنوش و داروی گیاهی و مراقبت‌های غذایی درمانش کرد! با این حال، راهکارهای خانگی مؤثری برای مقابله با عوارض آن وجود دارند که بیشتر بر کاهش التهاب و ترمیم پوست متمرکزند.
به‌عنوان مثال میتوان به استفاده از زردچوبه در اشکال مختلف اشاره کرد؛ این ادویه حاوی کورکومین است: ماده‌ای که می‌تواند پوست یا مفاصل ملتهب را التیام بخشد. به همین علت، معمولاً به افراد سالخورده‌ای که به صدفک دچارند توصیه میشود؛ از فرآورده‌های صابونی و موضعی آن استفاده نمایند. البته بسیاری از دیگر کارهایی که به کنترل پسوریازیس در سالمندان کمک می‌کند نیز از دسته‌ی درمان‌های خانگی این بیماری به‌شمار می‌روند و اغلب بر اصلاح سبک زندگی آن‌ها و عادات تغذیه‌ای‌شان مبتنی هستند.
اصلاح سبک زندگی سالمند مبتلا به پسوریازیس
باید به‌یاد داشت که بیماری پوستی صدف را نباید دست‌کم گرفت! گرچه این بیماری بیشتر مواقع آزار زیادی ندارد، اما گاهی موجب بروز عوارض جدی‌تر میشود که از بین آن‌ها میتوان به احتمال بالارفتن ریسک ابتلا به دیابت، یا فشار خون و… اشاره کرد.
برای دوری از عوارض جدی پسوریازیس در سالمندان ، چند راه‌حل وجود دارد که فعالیت بدنی یکی از آن‌هاست. ورزش به‌خوبی از اضافه‌وزن جلوگیری می‌کند، تحرک و تعریق در نتیجه ورزش به دفع سموم ناشی از پسوریازیس می‌پردازد.
ورزش احتمال بروز بیماری‌های مختلفی که به‌دنبال فعال ماندن صدف پوستی می‌آیند را نیز کاهش می‌دهد و جلوی تحلیل رفتن عضله‌ها براثر آرتروز پسوریازیس را بگیرد. البته درباره‌ی سالمندان بهتر این است که بی‌گدار به‌آب نزد!
برای جسم سن‌وسال‌دیده‌ی آن‌ها بعضی حرکات ورزشی حتی می‌توانند آسیب‌رسان باشند.
- پس مشورت گرفتن از یک فیزیوتراپیست یا کمک گرفتن از یک کاردرمانگر شرط عقل است.
- آب‌درمانی برای افراد مسن هم بسیار مفید خواهد بود، اما نه در استخرهای کلردار.
- گذشته از این‌ها، تأثیر نوشیدن آب کافی (۱.۵ لیتر در روز) در بهبود صدفک را نیز نمی‌شود نادیده گرفت.
مواد غذایی که به بهبود پسوریازیس سالمندان کمک می‌کند
به‌طور کلی مهم است که افراد مسن تغذیه‌ی خوب، کافی و سالمی داشته باشند؛ رعایت یک رژیم غذلیی مناسب، هم آن‌ها را از شر سوءتغذیه در سالمندی و ضعف‌های بدنی و عضلانی حفظ خواهد کرد و هم تقویت‌کننده‌ی سیستم ایمنی‌شان برای کنترل علائم پسوریازیس و یا پیشگیری از فعال‌شدنش خواهد بود.
ازاین‌رو توصیه میشود که مبتلایان به بیماری خودایمنی پسورریازیس در سنین بالا حداقل ۲ بار در هفته ماهی مصرف کنند، چراکه از یک سو حاوی اسیدهای چرب امگا۳ برای کاهش التهاب است و از سوی دیگر، با دارا بودن ویتامین D می‌تواند بخشی از کمبود همیشگی این ماده‌ی مغذی در بدن این گروه سنی را جبران کند.
علاوه‌بر این، در رژیم غذایی سالمندان این موارد مهم را نباید از یاد برد.
- گنجاندن سبزی‌هایی نظیر اسفناج
- غلات کاملی همچون نان‌های سبوس‌دار
- میوه‌هایی مانند توت‌فرنگی و گیلاس
- حبوبات
- مغزها و آجیل‌ها که سرشار آنتی‌اکسیدان‌ها،
- ویتامین‌ها
- فیبر
کنترل خارش بدن سالمندان ناشی از پسوریازیس
درحالی‌که خارش پوست یکی از آزاردهنده‌ترین علائم پسوریازیس است، برخی از درمان‌های حمایتی یا درواقع خانگی می‌توانند آن را التیام دهند؛ این موارد عبارت‌اند از:
- حمام با آب گرم یا استفاده از پانسمان‌های مرطوب
- استفاده از کیسه‌ی یخ (Ice Bag) به‌خصوص برای تسکین خارش‌های شبانه
- ماساژ نواحی خارش‌دار با پنبه‌ی آغشته به سرکه‌ی سیب
- ساخت خمیری از ترکیب پوست موز و زردچوبه و مالیدن آن به پوست
- استفاده از ژل آلوئه‌ورا، روغن کرچک، خمیر برگ کلم رنده‌شده و روغن بادام،
- ترکیب آب ولرم با جوش شیرین و عسل،
- نمک بحرالمیت و… برای ترمیم پوست، بهبود التهاب و کاستن از سوزش و خارش پوست
درمان‌های موضعی پسوریازیس برای سالمندان
در مراجعه به پزشک برای معالجه‌ی صدف پوستی، به احتمال بالا به‌عنوان نخستین اقدام دارویی بر ضد این بیماری درمان‌های موضعی خواهد بود. کرم‌ها و پمادهایی که به بهبود پسوریازیس در سالمندان کمک می‌کنند.
در وهله‌ی اول به محصولات مرطوب‌کننده اهمیت داده میشود. از آنجایی که خشکی پوست می‌تواند شدت‌بخش و تحریک‌کننده‌ی این عارضه باشد، توصیه میشود حتماً بلافاصله پس از حمام یا دست‌کم سه بار در روز از کرم‌های مرطوب‌کننده‌ای استفاده گردد که فاقد رنگ و عطرند و مخصوص پوست‌های حساس.
از راه‌های دیگر درمان خشکی پوست ناشی از پسوریازیس در سالمندان به‌کارگیری دستگاه‌های بخور، به‌ویژه درطول فصل‌های سرد سال، است. در کنار رطوبت‌رسانی به پوست که بسیار برای بیماران مبتلا به پسوریازیس ضروری به‌شمار می‌رود.
گزینه‌های دیگری نیز در دسته‌ی درمان‌های موضعی پسوریازیس جای می‌گیرند که وظیفه‌ی اصلی‌شان کاهش التهاب، ایجاد پلاک، پوسته‌پوسته‌ها و خارش، کم کردن سرعت رشد سلول‌های پوستی، ریزش سلول‌های مرده و به‌طور کلی التیام پوست آسیب‌دیده است؛ ازجمله‌ی این پمادها و کرم‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کورتیکواستروئیدهای موضعی (بتامتازون، هیدروکورتیزون و…)
- کرم‌های حاوی قطران زغال‌سنگ
- آنالوگ‌های ویتامین D (کلسی‌پوترین، کلسی‌تریول و…)
- محصولات مهارکننده‌ی کلسی‌نورین (تاکرولیموس و…)
- پمادهایی نظیر کلسیدرم، آنترالین و…
- کرم سالیسیلیک اسید
- و…
درمان‌های سیستمیک پسوریازیس در افراد مسن
برای تمام بیماری‌های خودایمنی همیشه گزینه‌های سرکوب سیستم ایمنی وجود دارند، اما ترجیح بر این است که مگر به ضرورت از آن‌ها استفاده نشود، چراکه می‌توانند بدن را دربرابر عفونت آسیب‌پذیر کنند یا درصورت مصرف طولانی‌مدت عوارضی جدی – مانند مشکلات کبدی در سالمندان – به‌وجود آورند.
با این حال، گاه درمان‌های موضعی و خانگی نمی‌توانند به‌تنهایی از پس پسوریازیس برآیند و برای مهار آن باید به‌سراغ داروهای خوراکی یا تزریقی‌ای رفت. در این روش درمان پسوریازیس چون داروها روی کل بدن تأثیر می‌گذارند، به‌عنوان درمان‌های سیستمیک شناخته میشوند.
داروهایی همچون متوتروکسات، سیکلوسپورین، قرص‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی (آسپرین، ایبوپروفن و…) و نظیر این‌ها که با تضعیف سیستم ایمنی، برای بهبود پسوریازیس و یا آرتروز ناشی از آن تجویز می‌گردند.
داروهای بیولوژیکی برای درمان پسوریازیس در افراد بالای ۶۵ سال
داروهای بیولوژیکی درمان پسوریازیس عملکردی مشابه نمونه‌های سیستمیک دارند، با این تفاوت که کل بدن را تحت تأثیر قرار نمی‌دهند و فقط به‌سراغ بخش‌های خاصی از سیستم ایمنی می‌روند که مسئول ایجاد پسوریازیس و آرتریت پسوریاتیک هستند.
این داروها بیشتر به‌صورت انفوزیون مصرف میشوند: تزریق به‌شکل سرم‌هایی که به‌آهستگی دارو را وارد رگ می‌کنند. داروهای بیولوژیکی اغلب برای افراد مسنی تجویز میشوند که از پسوریازیس پلاکی یا سایر انواع آن رنج می‌برند و از درمان‌های دیگر پاسخ نگرفته‌اند.
نوردرمانی (Phototherapy) پسوریازیس در سالمندان
در نور خورشید دو نوع پرتو وجود دارد: UVA و UVB. تحقیقات نشان داده‌اند که پرتوهای یو.وی.بی می‌توانند به پوست نفوذ کنند و سرعت رشد سلول‌های آسیب‌دیده براثر پسوریازیس آن را کاهش دهند. به همین دلیل، ماندن در معرض تابش مستقیم آفتاب برای مدت کوتاهی درطول روز برای سالمندان مبتلا به این بیماری مفید دانسته میشود.
با این‌همه، این کار چندان هم بی‌خطر نیست، چراکه به هر ترتیب ریسک آفتاب‌سوختگی وجود دارد که خود می‌تواند موجب صدمه دیدن پوست و تشدید صدفک گردد. بر همین اساس، روش‌های کنترل‌شده‌تر و ایمن‌تری به‌وجود آمده‌اند که شامل تاباندن اشعه‌ی فرابنفش UVB از طریق یک منبع مصنوعی به پلاک‌های پسوریازیس میشوند، آن‌هم به‌صورت جلساتی مستمر با مدت‌زمانی معین.
البته در این شیوه که نوردرمانی نام یافته، از پرتوهای UVA نیز استفاده میشود، اما از آنجایی که آن‌ها چندان مؤثر نیستند، به‌همراه داروهای پسورالن (افزایش‌دهنده‌ی حساسیت به نور) تجویز می‌گردند.
برای افراد سالخورده مبتلا به پسوریازیس چه چیزهایی ممنوع است؟
همچون همهی بیماری‌های مزمن دیگر، پسوریازیس نیز پرهیزهایی دارد که اگر به‌خوبی رعایت شوند، دوره‌ی خاموشی این بیماری طولانی‌تر خواهد شد و درمان آن راحت‌تر و مؤثرتر. برای مثال، بسیار مهم است که پوست آسیب نبیند و سالمند از مواردی نظیر آفتاب‌سوختگی مصون نگه داشته شود.
همچنین بهتر است افراد مسن مبتلا به پسوریازیس با آب داغ حمام نکنند و در انتخاب محصولات بهداشتی مناسب برای سالمندان دقت شود. توجه داشته باشید که حتما از شامپوها و صابون‌های بدون رنگ و مواد عطری استفاده گردد.
دیگر ممنوعیت‌های مهم برای این افراد عبارت‌اند از:
- کنترل اضطراب و استرس: تنش‌های روانی سیستم ایمنی را ضعیف می‌کنند و مقدمه‌ای برای عود مجدد یا به‌اصطلاح شعله‌ور شدن بیماری پوستی صدف می‌سازند. به همین علت توصیه میشود؛ جهت مدیریت استرس در سالمندان، بهبود کیفیت خواب و خلق‌وخو، بهتر شدن فرایند گردش خون در بدن و… یوگا برای سالمندان، به‌خصوص افراد مسنی که دچار آرتروز پسوریازیس هستند و دردهای مفصلی را تجربه می‌کنند، به‌عنوان یک راه‌حل مؤثر درنظر گرفته شود.
- ترک مصرف سیگار و الکل: دخانیات و نوشیدنی‌های الکلی روی سیستم ایمنی اثر منفی دارند و باید از زندگی سالمند مبتلا به صدف‌پوستی حذف شوند! زیرا اثربخشی داروهای تجویز شده برای درمان بیماری پسوریازیس را زیر سؤال ببرند.
- عدم مصرف نوشیدنی‌ها و مواد غذایی تحریککننده: خوراکیهای زیادی شیرین یا شور، فرآورده‌های حاوی گلوتن، محصولات تراریخته و فرآوری‌شده، کافئین، زیاده‌روی در مصرف گوشت قرمز و لبنیات، نوشابه‌های گازدار، سبزیجاتی نظیر بادمجان و… التهاب‌آورند و می‌توانند باعث فعال شدن پسوریازیس شوند. کاستن این مواد از سبد تغذیه‌ای افراد مسن دست در گریبان با پسوریازیس در موفقیت درمان آن‌ها بسیار مؤثر خواهد بود.
جمع‌بندی
در این مقاله راه‌های درمان پسوریازیس را شناختیم: درمان‌های خانگی و حمایتی، موضعی، سیستمیک، بیولوژیک و فتوتراپی. در کنار این‌ها دانستیم که اصلاح سبک زندگی، اضافه کردن ورزش به روتین افراد مسن و حذف سیگار، الکل و مواد غذایی و نوشیدنی محرک تا چه حد می‌تواند به مؤثر واقع شدن روند معالجه‌ی این بیماری کمک کند و از شعلهوری آن جلوگیری نماید.
نکته‌ی بسیار مهم دیگری که خانواده‌های این گروه سنی حساس و مهم در جامعه باید به آن توجه کنند، تأثیر اضطراب بر تشدید پسوریازیس در سالمنداناست. در همان زمان که شما به دلیل مشغله‌ها و درگیری‌های خود نمی‌توانید مراقبتی تمام‌وقت از بزرگ‌تر عزیز خود داشته باشید، او با فکر و خیال‌هایش تنها می‌ماند و تنش‌های روانی بسیاری را تجربه می‌کند که شاید نمود بیرونی نداشته باشند، اما به‌زودی موجب فعال شدن پسوریازیس خواهند شد.
پس چه چیزی بهتر از کمک گرفتن از مراقبانی دلسوز و تجربه‌مند و سپردن سالمند گرامی‌تان به یک محیط امن تا بتواند دست‌کم برای ساعاتی از روز در کنار دیگر هم‌سن‌وسالانش اوقات خوشی را سپری کند و احساس تنهایی و اضطراب از جانش دور شود؟
ما در پارسایان، با سابقه‌ای بیست‌ساله در نگهداری و توانبخشی به سالمندان، منتظر و مشتاق یاری‌رسانی به شما برای اقامت کوتاه‌مدت یا طولانی‌مدت بزرگ‌تر عزیزتان هستیم: کافی‌ست اعتماد کنید و به پارسایان با لبخند وارد شوید!
سؤالات پرتکرار:
زخم پسوریازیس را مرطوب نگه داریم یا خشک باشد؟
مانند همهی زخمها، زخمهای پسوریازیسی باید در ابتدا شستوشو داده و سپس بهدرستی پانسمان شوند.
محل پسوریازیس را با صابون شستشو دهیم یا شامپو؟
برای این کار هم میتوان از صابون و هم شامپوهای مخصوصی استفاده کرد که فاقد مواد تحریککننده و عطریاند.
بعد از درمان پسوریازیس احتمال عود مجدد وجود دارد؟
بله؛ این بیماری دورههای خاموشی و شعلهوری دارد.
آیا پسوریازیس در سالمندان ناشی از کمبود ویتامین است؟
خیر؛ پسوریازیس ریشهٔ ژنتیکی دارد.
چه خوراکیهایی باعث تشدید بیماری پوستی پسوریازیس در فرد مسن میشود؟
خوراکیهای زیادی شور یا شیرین، کافئیندار، گوشت قرمز، لبنیات و… .
