آرتروز را می‌توان از شایع‌ترین بیماری‌هایی دانست که در بین سالمندان مشاهده می‌شود. این بیماری به دلیل روند درمان پیچیده باید جدی گرفته شود. بیماری آرتروز در سالمندان علائم مختلفی دارد و به همین دلیل کلیه خانواده‌های دارای سالمند باید با این علائم آشنا باشند.
در این متن قصد داریم شما را با کلیه موارد مربوط به این بیماری آشنا کنیم. شناخت این موارد نه تنها به شما در زمینه درمان آرتروز در سالمندان کمک خواهد کرد، بلکه می‌تواند راهکار خوبی جهت پیشگیری از ابتلا به این بیماری محسوب شود. اگر در این زمینه کنجکاو هستید ادامه متن را دست ندهید.
علت بیماری آرتروز چیست؟
استئوآرتریت یا آرتروز زمانی اتفاق می‌افتد که غضروف و سایر بافت‌های داخل مفصل شکسته می‌شوند یا ساختارشان تغییر می‌کند. این بیماری به دلیل سایس و پارگی مفاصل ایجاد نخواهد شد، بلکه دلیل اصلی آن می‌تواند تغییرات در درون بافت مفاصل باشد که معمولاً در طول زمان و به تدریج رخ می‌دهد. برخی عوامل ممکن است احتمال ابتلای شما به این بیماری را افزایش دهند، عبارت‌اند از:
- افزایش وزن
- اضافه وزن یا چاق بودن
- سابقه آسیب یا جراحی مفصل
- استفاده بیش از حد از مفصل
- تشکیل نشدن مفصل در نوزادی
- سابقه خانوادگی آرتروز
علائم بیماری آرتروز در سالمندان
علائم این بیماری از دردهای خفیف که مزمن یا غیرمزمن هستند تا درد شدید مفاصل متغیر است. علائم شایع بیماری آرتروز در سالمندان عبارت‌اند از:
- درد مفاصل
- تورم
- حساسیت
- احساس خستگی پس از بلند شدن از رختخواب؛ و احساس شدن استخوان روی استخوان
همه افراد مبتلا به آرتروز احساس درد نمی‌کنند. استئوآرتریت بیشتر دست‌ها، کمر، گردن و مفاصل تحمل‌کننده وزن مانند زانو، لگن و پا را درگیر می‌کند. استئوآرتریت فقط مفاصل را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد نه اندام‌های داخلی. مطالعات متعددی نشان می‌دهد یوگا روی صندلی برای سالمندان به شکل قابل توجهی درد مفاصل بر اثر ابتلا به استئوآرتریت را کاهش می‌دهد. در ادامه به مواردی که تحت‌تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند اشاره می‌کنیم.
دست‌ها
به نظر می‌رسد که وجود استئوآرتریت در دست‌ها، یک بیماری ارثی است. اگر مادر یا مادربزرگ شما مبتلا به آرتروز هستند، شما نیز در معرض خطر ابتلا به آن (بیشتر از حد متوسط) هستید. زنان بیشتر از مردان به آرتروز دست مبتلا می‌شوند. این بیماری در اکثر زنان پس از یائسگی ایجاد می‌شود.
هنگامی که آرتروز دست‌ها را درگیر می‌کند، بخش‌هایی استخوانی که به آنها (bony knobs) می‌‌گویند ممکن است در مفاصل انتهایی انگشتان (آنهایی که نزدیک به ناخن هستند) ظاهر شوند. این موارد گره‌های هبردن (HEBerr-denz) نیز نامیده می‌شوند. در همین شرایط boney knobsهای مشابهی که گره‌های بوچارد (boo-SHARDZ) نام دارند، می‌توانند در مفاصل میانی انگشتان به وجود آیند. انگشتان ممکن است بیش از حد بزرگ شوند و بیمار معمولاً احساس بی‌حسی شدیدی را حس خواهد کرد. پایه مفصل شست نیز معمولاً تحت‌تأثیر آرتروز قرار می‌گیرد.
زانو
زانوها از جمله مفاصلی هستند که بیشتر تحت‌تأثیر بیماری آرتروز در سالمندان قرار می‌گیرند. علائم آرتروز زانو شامل سفتی، تورم و زانو درد در سالمندان است که راه رفتن، بالا رفتن و نشستن و برخاستن از صندلی و وان را سخت می‌کند. استئوآرتریت در زانو می‌تواند منجر به ناتوانی شود.
پارکینسون یکی از بیماریهای است که کیفیت زندگی در دوره سالمندی را تحت تاثیر قرار می‌دهد درباره مراقبت از سالمند مبتلا به پارکینسون بیشتر بخوانید.
باسن
باسن نیز محل شایع وقوع آرتروز است. مانند آرتروز زانو، علائم آرتروز باسن شامل درد و سفتی خود مفصل است، اما گاهی اوقات درد در کشاله ران، قسمت داخلی ران، باسن یا حتی زانو احساس می‌شود. آرتروز مفصل ران ممکن است حرکت و خم شدن را محدود کند و فعالیت‌های روزانه مانند لباس پوشیدن و پوشیدن کفش را به یک چالش تبدیل نماید.
ستون فقرات
استئوآرتریت ستون فقرات ممکن است به صورت سفتی و درد در گردن یا کمر خود را نشان دهد. در برخی موارد، تغییرات مرتبط با استئوآرتریت در ستون فقرات می‌تواند باعث فشار بر روی اعصاب موجود در ستون فقرات شود و این امر منجر به ضعف، گزگز یا بی‌حسی دست‌ها و پاها می‌گردد. در موارد شدید، این شرایط حتی می‌تواند بر عملکرد مثانه و روده تأثیر بگذارد.
چه کنیم تا در پیری به آرتروز مبتلا نشویم؟
واقعیت این است که هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از آرتروز وجود ندارد، اما شما می‌توانید به کاهش خطر کمک کرده و شروع احتمالی انواع خاصی از استئوآرتریت را به تأخیر بیندازید. اگر در حال حاضر مفاصل سالمی دارید، باید تمام تلاش خود را برای حفظ تحرک، عملکرد و جلوگیری از درد و ناتوانی مرتبط با استئوآرتریت انجام دهید.
بیش از ۱۰۰ نوع بیماری آرتروز در سالمندان و شرایط شبیه به آن وجود دارد که هرکدام دارای عوامل خطر، ویژگی‌های فردی، رفتارها و شرایط خاص خود هستند.
برخی از عوامل خطر قابل اصلاح نیستند و واقعاً نمی‌توانید کاری در مورد آنها انجام دهید. زن بودن و داشتن سابقه خانوادگی استئوآرتریت (نمایه ژنتیکی) دو نمونه از عواملی هستند که احتمال ابتلای افراد به برخی از انواع استئوآرتریت را افزایش می‌دهند.
عوامل خطری که قابل تغییر در نظر گرفته می‌شوند، رفتارها و شرایطی هستند که می‌توانند به منظور کاهش خطر، تأخیر در شروع یا حتی پیشگیری از استئوآرتریت تغییر کنند. چند نمونه از عوامل خطر قابل اصلاح برای انواع خاصی از استئوآرتریت و شرایط مرتبط عبارت‌اند از:
- برای جلوگیری از استئوآرتریت عادی: وزن مناسب را حفظ کنید.
- برای جلوگیری از استئوآرتریت روماتوئید: سیگار نکشید.
- برای جلوگیری از نقرس: رژیم غذایی سالمی داشته باشید که قند، الکل و پورین کمی دارد.
اجتناب از آسیب‌های ورزشی با داشتن تجهیزات مناسب، تمرین کافی و ایمنی در حین بازی می‌تواند از پارگی ACL (رباط صلیبی قدامی) که اغلب منجر به آرتروز (OA) می‌شود جلوگیری کند.
از عوارض سیگار کشیدن می‌توان به پوکی استخوان در سالمندان اشاره کرد درباره این بیماری بیشتر بدانید.
مکانیسم بیماری آرتروز در سالمندان
از آنجایی که دانشمندان به طور کامل علل یا مکانیسم‌های پشت این بیماری‌ها را درک نمی‌کنند، پیشگیری واقعی ممکن است امکان‌پذیر نباشد. با این حال، این امید وجود دارد که روزی بتوان از برخی یا همه انواع استئوآرتریت و شرایط مرتبط با آن پیشگیری کرد.
پیشرفت‌ها ممکن است نزدیک‌تر از چیزی باشد که به نظر می‌رسد. تصور می‌شود بسیاری از انواع استئوآرتریت ناشی از ترکیب ژنتیک و یک محرک محیطی مانند ویروس یا سم است. کشف محرک یک نوع استئوآرتریت ممکن است کلید پیشگیری از آن باشد، حتی در افرادی که خطر ژنتیکی دارند.
تشخیص بیماری آرتروز
برای تشخیص استئوآرتریت، اکثر پزشکان از ترکیب روش‌های مختلف و آزمایش‌هایی همچون تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی، اشعه ایکس و آزمایش‌های فوق‌العاده پیشرفته استفاده می‌کنند. درباره آزمایشات چکاپ مخصوص سالمندان بیشتر بدانید.
آیا آرتروز درمان دارد؟
برنامه‌های درمانی آرتروز اغلب شامل ورزش، استراحت و مراقبت از مفاصل، تسکین درد، کنترل وزن، داروها، جراحی و رویکردهای درمان تکمیلی است. درمان‌های فعلی آرتروز می‌توانند علائمی مانند درد و ناتوانی را تسکین دهند، اما هیچ درمانی وجود ندارد که بتواند این بیماری را به طور کامل درمان کند.
اگرچه متخصصان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند درمان‌هایی را برای کمک به مدیریت استئوآرتریت تجویز یا توصیه کنند، کلید واقعی ادامه یک زندگی خوب با وجود این بیماری، شما هستید. تحقیقات نشان می‌دهد افراد مبتلا به آرتروزی که در مراقبت‌های خود شرکت می‌کنند، با کاهش درد روبه‌رو خواهند شد. علاوه بر این، چنین افرادی از کیفیت زندگی بهتری لذت می‌برند.
خانه سالمندان یا سرای سالمندان، از مهم‌ترین امکان مخصوص نگهداری و مراقبت از سالمندان جامعه محسوب می‌شوند. درباره کیفیت زندگی در خانه سالمندان بیشتر بخوانید.
کدام آرتروز در میان سالمندان رایج است؟
هر کسی ممکن است به آرتروز مبتلا شود. با این حال، افزایش سن یک عامل مهم برای ابتلا به این بیماری است. زنان بیشتر از مردان به آرتروز مبتلا می‌شوند، به خصوص پس از ۵۰ سالگی. همان‌طور که گفته شد در بسیاری از زنان، این بیماری پس از یائسگی ایجاد می‌شود. در ادامه به شایع‌ترین انواع آرتروز در سالمندان می‌پردازیم.
آرتروز مفصلی
این نوع از بیماری آرتروز در سالمندان بیماری خودایمنی است. این بدان معناست که سیستم ایمنی به بخش‌هایی از بدن، به‌ویژه مفاصل حمله می‌کند. چنین شرایطی منجر به التهاب خواهد شد و در صورت عدم درمان می‌تواند باعث آسیب شدید به مفصل شود. از هر پنج سالمندی که مبتلا به آرتریت روماتوئید هستند، یکی از آنها بر روی پوست خود توده‌هایی به نام ندول روماتوئید پیدا خواهد کرد. این توده‌ها اغلب در نواحی مفصلی که تحت‌فشار قرار می‌گیرند، مانند روی بند انگشت، آرنج یا پاشنه پا ایجاد می‌شوند.
از دیگر بیماریهای دوره سالمندی که بر اثر سیستم ایمنی ضعیف بروز می‌کند؛ می‌توان به زونا در سالمندان و بیماری ام اس در سالمندان اشاره کرد از همین رو تقویت سیستم ایمنی در افراد مسن و تحوه مراقبت از این عزیزان اهمیت بسیار زیادی دارد.
آرتریت پسوریاتیک
کسانی که به این بیماری مبتلا شوند التهاب پوست (پسوریازیس) و مفاصل (آرتریت) دارند. پسوریازیس باعث ایجاد نواحی لکه‌دار، برجسته، قرمز و سفید ملتهب با فلس می‌شود. این بیماری معمولاً نوک آرنج و زانو، پوست سر، ناف و پوست اطراف ناحیه تناسلی یا مقعد را درگیر می‌کند. تنها حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس به آرتریت پسوریازیس نیز مبتلا می‌شوند.
نکات مهم در زمینه بیماری آرتروز در سالمندان
در بخش‌های قبل به بررسی موارد مختلف مربوط به این بیماری پرداختیم. به طور کلی مهم‌ترین نکات این مبحث را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- مراجعه به پزشک در صورت دیدن علائم
- گفتگو با پزشک جهت آشنایی کامل با این بیماری
- تهیه یک روند درمانی مناسب
- پیگیری روند درمانی
در این متن به بررسی علل، علائم، تشخیص و نحوه درمان بیماری آرتروز در سالمندان پرداختیم.. اگرچه همواره پیشگیری بهتر از درمان است، اما می‌توان با استفاده از روش‌های درمانی مختلف به مقابله با این بیماری پرداخت و شرایط سلامت سالمند را به وضع مناسبی بازگرداند.
یکی از بهترین روش‌های موجود برای ارائه خدمات به بیماران دچار آرتروز، استفاده از راهکارهای ارائه شده توسط خانه‌های سالمندان معتبر است. مرکز مراقبت از سالمندان پارسایان مفتخر است در این امر به شما و سالمند عزیزتان کمک نماید.
