بروز بیماری پارکینسون در سالمندان یکی از مواردی است که همیشه باعث نگرانی اعضای خانواده می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که این بیماری معمولا برای افراد بالای ۶۵ سال رخ داده و تقریبا ۱.۶٪ از سالمندان جهان به نوعی به آن مبتلا هستند. با این حال، ما اطلاعات مناسبی در مورد پارکینسون داریم و می‌توانیم با انجام برخی فعالیت‌های پیشگیرانه آن را کنترل کنیم. برای آشنایی با علل، علائم و درمان بیماری پارکینسون و راهنمایی در مورد بهترین راهبردهای مراقبتی برای عزیزانتان، ادامه مطلب را بخوانید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
منظور از بیماری پارکینسون در سالمندان چیست؟
برای ورود به بحث لازم است که یک تعریف مختصر از این بیماری را با هم مرور کنیم. به گفته پزشکان بیماری پارکینسون یک نوع اختلال عصبی است که ناحیه خاصی از مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد و منجر به لرزش، سفت شدن اندام‌ها و مشکل در حرکت سالمند می‌شود. در واقع هماهنگی اعضای بدن تحت تأثیر قرار می‌گیرد، راه رفتن و حفظ تعادل دشوار می‌شود و حتی خطر سقوط و آسیب افزایش پیدا می‌کند. در نهایت، پارکینسون ممکن است بر گفتار فرد هم تأثیر بگذارد.
توجه داشته باشید که بیماری پارکینسون پیش‌رونده است (به این معنی که با گذشت زمان بدتر می‌شود) و قابل درمان هم نیست. این بیماری علاوه بر اثراتی که بر حرکت فرد دارد، ممکن است خواب، حافظه و رفتار او را نیز تغییر دهد. اختلال خواب در افراد سالمند از شایع‌ترین بیماریهای موجود در سالمندان محسوب می‌شود.
علائم اولیه ابتلا به پارکینسون در سالمندان
بیماری پارکینسون در سالمندان را می‌توانیم با توجه به علائم آن شناسایی کنیم. برای شناخت این علائم خوب است بدانید این بیماری زمانی رخ می‌دهد که نورون‌های خاصی در مغز می‌میرند یا دچار اختلال می‌شوند. این سلول‌های عصبی در ساختار مغز میانی به نام «عقده‌های بازال» قرار دارند. این ساختاری است که حرکت ماهیچه‌ها را کنترل کرده و هورمون شادی آفرین دوپامین را تولید می‌کند. در حالی که محققان نمی‌دانند چند نورون باید بمیرند تا علائم حرکتی مرتبط با پارکینسون ظاهر شوند، اما تخمین‌ها بین ۵۰ تا ۷۰ درصد را نشان می‌دهند.
پس از مرگ این نورون‌ها، فرد با علائم ابتدایی این بیماری روبرو می‌شود. آنها معمولا از یک طرف بدن سالمند شروع می‌شوند و حتی زمانی که به کل بدن سرایت کنند باز هم در همان طرف، حضور بیشتری دارند.
لرزش دست‌ها یا سر
ممکن است متوجه شوید که یکی از اندام‌های فرد (معمولا یک دست)، شروع به لرزیدن می‌کند. گاهی اوقات سالمند انگشت شست و اشاره خود را به هم می‌مالد یا حتی زمانی که آرام است، شروع به لرزیدن می‌کند.
کُند شدن حرکات
با پیشرفت علائم پارکینسون، ممکن است متوجه شوید که حرکات شخص کند شده یا گاهی به تأخیر می‌افتد. ممکن است انجام برخی کارهای معمولی برای او چالش برانگیز شوند یا انجام دادن آنها زمان بیشتری نسبت به گذشته داشته باشند. همچنین ممکن است راه رفتن فرد نیز سخت شود. اینجاست که علائم بیماری پارکینسون در سالمندان در حال بروز و پیشرفت هستند.
سفت شدن ماهیچه‌ها
ممکن است قسمت‌هایی از عضلات بدن سالمند سفت شوند. این کار میزان حرکت او را محدود کرده و ممکن است با درد همراه باشد.
علائم پارکینسون و سرعت پیشرفت آنها در بین افراد مختلف، متفاوت است. اشاره کردیم که علائم اولیه این بیماری نامحسوس است و به تدریج بروز می‌کند. برای مثال، افراد ممکن است لرزش خفیفی را احساس کنند یا در بلند شدن از صندلی مشکل داشته باشند. همچنین ممکن است متوجه شوید که خیلی آرام صحبت می‌کنند یا دست خطشان نامرتب شده. معمولا دوستان یا اعضای خانواده اولین کسانی هستند که متوجه این تغییرات در فرد مبتلا به پارکینسون اولیه می‌شوند.
افراد مبتلا به بیماری پارکینسون اغلب دچار یک نوع راه رفتن پارکینسونی می‌شوند که شامل تمایل به خم شدن بدن رو به جلو است. آنها قدم‌های کوچک و سریع برمی‌دارند و در شروع یا ادامه حرکت مشکل خواهند داشت.
سرای سالمندان پارسایان برای حفظ سلامت افراد مبتلا به پارکینسون با همکاری پزشکان مقیم در آسایشگاه، روانشناس‌ها و متخصصان مختلف همکاری دارد تا مشکلات مربوط به این افراد را تشخیص داده و طیف وسیعی از سایر بیماری‌ها، اختلالات و مباحث مربوط به شرایط بهداشتی افراد سالخورده را درمان کنند.
خدمات پزشکی خانه سالمندان پارسایان
انجام ویزیت توسط پزشک به صورت روزانه
حضور کارشناسان پرستاری در کلیه شیفت‌ها.
ثبت و اجرای دستورات دارویی و درمانی پزشک
کنترل وزن هفتگی.
ثبت کلیه گزارشات مربوط به سلامتی سالمندان.
برگزاری کلاس‌های آموزشی برای مراقبین و بهیاران مرکز
• تجهیز سرویس های بهداشتی به دستگیره کمکی و زنگ خطر.
• دسترسی آسان سالمندان به سرویس بهداشتی.
ما در خانه سالمندان پارسایان تمامی این امکانات پزشکی و درمانی و خدماتی را برای سالمندان مبتلا به پارکینسون فراهم کرده ایم، تا شما عزیزان از بابت سلامتی سالمند خود هیچ‌گونه نگرانی نداشته باشید.
علائم پارکینسون پیشرفته در سالمندان
گفتیم که بیماری پارکینسون در سالمندان به تدریج بیشتر می‌شود. این گسترش بیماری حتما علائم دیگری را به همراه دارد که باید به آنها توجه ویژه داشته باشیم؛ زیرا مراقبت و نگهداری از فرد سالمند در این شرایط به دقت زیادی نیاز دارد.
بعضی از این علائم پارکینسون پیشرفته می‌توانند به ترتیب زیر باشند. به یاد داشته باشید که این علائم در افراد متفاوت است و لزومی ندارد تمام آنها را در یک فرد جستجو کنیم.
- مشکلات تعادل و وضعیت بدن: ممکن است کمر فرد کاملا خمیده شود و گاهی تعادل خود را از دست بدهد.
- مشکلات گفتاری: ممکن است صدای سالمند یکنواخت‌تر، آرام‌تر یا سریع‌تر از قبل شود. همچنین قبل از صحبت کردن، بدگویی کرده و یا نسبت به گفتار خود تردید کند.
- مشکلات نوشتاری: پارکینسون می‌تواند روی نوشتن فرد تأثیر بگذارد. می‌تواند دستخط او را متفاوت جلوه داده و نوشتن سریع را سخت‌تر کند.
- مسائل عاطفی: بعضی از افراد مبتلا به پارکینسون مشکلات افسردگی یا سایر تغییرات عاطفی را تجربه می‌کنند.
- مشکل در بلع غذا: ممکن است بلع غذا دشوارتر شود. همچنین تجمع بزاق در دهان می‌تواند منجر به آبریزش شود.
- مشکلات دفع ادرار و مدفوع: برخی از افراد مشکلاتی را در دستگاه ادراری یا یبوست تجربه می‌کنند.
- مشکلات خواب: افراد مبتلا به پارکینسون اغلب با خواب و بیدار شدن در شب مشکل دارند.
- مشکلات جویدن و خوردن: در وضعیت پیشرفته‌تر، پارکینسون بر دهان تأثیر می‌گذارد و غذا خوردن برای سالمند سخت می‌شود.
لازم به ذکر است اگر کاردرمانی برای سالمندان در همان مراحل ابتدایی افسردگی انجام گیرد، احتمال بهبود شرایط وجود دارد.
روش‌های کمک به سالمندان مبتلا به بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون در سالمندان جدای از دارو، راه‌های زیادی برای درمان دارد تا افراد مبتلا به این بیماری بتوانند سلامت و رفاه خود را بهبود بخشند. همچنین عملکرد فیزیکی خود را حفظ کرده و علائم به وجود آمده را کاهش دهند. در نتیجه این موارد، کیفیت زندگی آنها افزایش پیدا می‌کند. از جمله این موارد می‌توان به ورزش منظم، داشتن یک رژیم غذایی سالم، هیدراته ماندن و خواب کافی اشاره کرد.
در کنار این موارد سال‌هاست که محققان درمان‌های تلفیقی مانند یوگا، ماساژ، مکمل‌های غذایی و تکنیک‌های حرکتی مختلف را پیشنهاد می‌کنند. اجازه دهید در ادامه برخی از این موارد مهم برای کمک به سالمندان را با هم مرور کنیم.
پیاده روی مستمر و روزانه
بسیاری از پزشکان فیزیوتراپی را برای سالمندان مبتلا به بیماری پارکینسون، پیاده روی روزانه را توصیه می‌کنند. پیاده روی می‌تواند به مقدار زیادی برای افراد مسن مفید و قابل کنترل باشد. بردن عزیزتان برای گردش روزانه در اطراف محله می‌تواند درمانی باشد که هم آسان است و هم هزینه کمی دارد. این کار حتما به مهارت‌های حرکتی او کمک می‌کند. اگر امکان این را دارید که از پیاده روی تند و منظم استفاده کنید، این روش را به کار ببرید تا خستگی سالمند را کاهش داده و راه رفتن او را تقویت کنید.
آشپزی
شاید باورتان نشود که استفاده از این روش هم می‌تواند به کنترل بیماری پارکینسون در سالمندان کمک کند. اما خوب است بدانید از دست دادن بسیاری از توانایی‌ها می‌تواند برای سالمندان مبتلا به پارکینسون استرس‌زا باشد. همچنین با پیشرفت بیماری، سطح اضطراب آنها نیز افزایش می‌یابد. با این حال، پخت و پز می‌تواند درمانی ساده باشد و خطر ابتلا به افسردگی در سالمندان و سایر مشکلات سلامتی را کاهش دهد.
بد نیست هر از چند گاهی از عزیزان سالمند بخواهید تا در آشپزی به شما کمک کنند. در حین آشپزی آنها، شما می‌تواند با سایر افراد خانواده معاشرت کرده و حتی فرد را همراهی کنید. همچنین می‌توانید فعالیت را ساده کنید تا به عزیزتان اجازه دهید بیشتر کمک کند و به او وظیفه‌ای بدهید که در طول هفته منتظر آن باشد.
حضور روانشناس در خانه سالمندان کمک می‌کند فرد مبتلا با تشخیص پارکینسون خود راحت‌تر کنار بیاید.
انجام کارهای هنر و صنایع دستی
هنر درمانی می‌تواند علائم بیماریهای مختلف از جمله بیماری پارکینسون را بسیار کاهش دهد. کار بر روی هنر و صنایع دستی سطح استرس را کاهش داده، مهارت و تعادل فردی را افزایش می‌دهد. ثابت شده است که این نوع فعالیت‌ها می‌توانند سطح فشار خون سالمندان را نیز کاهش دهند. همچنین تکنیک‌های مورد استفاده در کاردستی می‌تواند نظم و انضباط را در کنار حفظ سلامت روان سالمند مبتلا به بیماری پارکینسون را فراهم کند. در نتیجه باید مراقب باشیم که هر کدام از این روش‌های را به اندازه انجام دهیم تا بیماری پارکینسون در سالمندان به خوبی کنترل شود.
فرایند خلاقانه والدین شما را به خود درگیر نگه می‌دارد و همچنین عزت نفس آنها را افزایش می‌دهد. پروژه‌های هنری و صنایع دستی را بر اساس توانایی‌های عزیزتان انتخاب کنید و از زیاده روی در این نوع کارها خودداری کنید. فرد مورد نظر باید از فرایند خلاقیت لذت ببرد، نه اینکه با کاهش مهارت‌های خود دچار استرس مضاعف شود.
درباره مراقبت از سالمند مبتلا به فشار خون بیشتر بدانید.
غذا خوردن
لرزش و مشکلات بلع مرتبط با بیماری پارکینسون می‌تواند زمان صرف غذا را به یک چالش تبدیل کند. با ارائه موارد زیر می‌توانید غذا خوردن مستقل را برای عزیزانتان آسان‌تر کنید:
- یک پارچه و یا زیر بشقابی برای جلوگیری از لیز خوردن بشقاب‌ها و فنجان‌ها
- بشقاب‌هایی با محافظ یا لب‌های برآمده ساخته شده‌اند برای جلوگیری از ریختن غذا و سهولت در قرار دادن غذا روی ظروف
- فنجان‌هایی با درب ضد ریزش مایعات، دسته‌های بزرگ و نی
بسیاری از سالمندان در مراحل اولیه پارکینسون می‌توانند به تنهایی زندگی کنند، اما ممکن است برای کارهای روزمره خود به کمک نیاز داشته باشند. از این رو مهم است تا با توجه به روش‌های کنترل بیماری پارکینسون در سالمندان و نمونه‌هایی شبیه به آنچه که ذکر شد، آنها را یاری کنیم.
پیشگیری از ابتلا یا پیشرفت پارکینسون در سالمندان
مراقبت از سالمند مبتلا به پارکینسون را می‌توان قبل از بروز علائم ذکر شده هم در نظر گرفت. به این معنا که با استفاده از برخی روش‌های پیشنهاد شده، می‌توان به افرادی که سن آنها از ۵۰ می‌گذرد کمک کنیم تا روند پیری خود را به راحتی طی کنند. برخی از این موارد می‌توانند این‌گونه باشند.
استفاده از مکمل‌های غذایی
یکی از مکمل‌هایی که ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون فواید زیادی داشته باشد، کلسیم است. همچنین بسیاری از غذاهای غنی از کلسیم (مانند محصولات لبنی) دارای پروتئین بالایی هستند که می‌تواند برای پیشگیری از پارکینسون سالمندان بسیار مفید باشد.
با بررسی کیفیت زندگی در خانه سالمندان با مواردی که به بهبود زندگی عزیزانمان کمک می‌کند بیشتر آشنا خواهیم شد.
تای چی
تای چی (Tai Chi) یک نوع ورزش است که تعادل و هماهنگی بدن را تقویت می‌کند؛ بنابراین منطقی است که برای بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون مفید باشد. خوب است بدانید که یک مطالعه در سال ۲۰۱۲ بر روی سه شکل ورزش (تمرین مقاومتی، کششی و تای چی) نشان داد که تای چی بهبود قابل توجهی در تعادل و ثبات در افرادی که به بیماری پارکینسون متوسط مبتلا بودند، ارائه می‌کند. بد نیست که این نوع ورزش‌ها را قبل از دچار شدن به این بیماری در نظر بگیریم.
یوگا
برای پیشگیری از بیماری پارکینسون در سالمندان تمرین یوگا نیز بسیار توصیه شده است. این نوع ورزش برای کمک به افزایش انعطاف پذیری و تعادل اثرات مثبتی دارد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۲ نشان داد که یوگا برای سالمندان (به ویژه اگر برای نیازهای بیماران مبتلا به اختلال حرکتی مانند بیماری پارکینسون مورد استفاده قرار بگیرد) می‌تواند تحرک، تعادل، قدرت و انعطاف پذیری فرد را افزایش دهد. همچنین ممکن است به بهبود خلق و خو و کمک به خواب بهتر هم کمک کند. در نتیجه مطلوب است که با ورود به عرصه‌ای ورزش بتوانید قبل از ابتلا به بیماری آن را کنترل کنید.
ماساژ درمانی
اگرچه این مورد هنوز خیلی خوب مورد بررسی قرار نگرفته، اما افراد به صورت تجربی اذعان دارند که اثربخشی ماساژ در تسکین عوارض جانبی بیماری پارکینسون (عمدتا لرزش دست‌ها)، واضح به نظر می‌رسد. حتی اگر این تسکین دائمی نباشد. مروری بر مطالعات در سال ۲۰۱۶ نشان داده است که بلافاصله پس از ۶۰ دقیقه ماساژ، سفتی عضلانی و لرزش در حالت استراحت به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
طب سوزنی
طب سوزنی جزء اصلی طب سنتی چینی است و اصل اساسی آن این است که با شبیه سازی نقاط در امتداد مریدین‌های بدن یا مسیرهای انرژی، می‌توان درد را کاهش داد. به همین دلیل، معمولا برای درمان بیماری پارکینسون در چین و سایر کشورها استفاده می‌شود. البته گفته شده که برای کنترل قبل از ابتلا به بیماری پارکینسون در سالمندان نیز مفید است.
بیمارانی که این روش را استفاده کرده‌اند اغلب گزارش می‌دهند که به کاهش مشکلاتی مانند خستگی و بدخوابی مواجه هستند. برخی از مطالعات روی حیوانات هم نشان داده که طب سوزنی می‌تواند محافظ عصبی مناسبی باشد (کاهش انحطاط نورون‌ها که منجر به بیماری پارکینسون می‌شود). این مهم به معنا راهگشا بودن روش مذکور است.
روش‌های مراقبت از سالمندان مبتلا به پارکینسون در خانه سالمندان
مراقبت از سالمند مبتلا به پارکینسون باید با رعایت اصول مهمی صورت بگیرد که هر کسی از پس آنها برنمی‌آید. از این رو مهم است که اگر نمی‌توانید از سالمندان درخانه مراقبت کنید، می‌توانید با استفاده از پرستاران آشنا به این امر و خانه سالمندان مجهز به امکانات لازم رفاه آنها را فراهم کنید.
پرستاران متخصص پارکینسون مراقبت‌های تخصصی را ارائه می‌دهند؛ زیرا آنها فقط با افراد مبتلا به این بیماری کار می‌کنند. آنها می‌توانند از افراد حمایت کنند تا با تشخیص پارکینسون خود کنار بیایند. همچنین بخش بزرگی از نقش کمکی آنها به افراد برای مدیریت داروهای تعریف شده است؛ بنابراین آنها بهترین نتایج از مصرف دارو را در کنار عوارض جانبی کمتری بدست خواهند آورد. برای مثال یکی از عوارض جانبی مصرف دارو برای اختلالاتی مثل پارکینسون توهم در سالمندان است که نیاز به مراقبت تخصصی دارد.
همچنین پزشکان دیگری که در خانه سالمندان حضور دارند می‌توانند در دیگر تخصص‌ها (مانند گفتار درمانگر و زبان درمانگر و فیزیوتراپیست) بیماری پارکینسون در سالمندان را به خوبی کنترل کنند. به طور کلی خدماتی که باید در خانه سالمندان به بیماران مذکور ارائه شود، به این شرح هستند:
- مراقبت‌های مربوط به تغذیه
- ارائه داروهای مخصوص طبق تجویز پزشک
- ارائه خدمات رفاهی مانند دسترسی به سیستم آب سرد و گرم
- حضور شیفتی کارشناسان و پرستاران
- ثبت گزارش‌های مربوط به سلامتی فرد
- ارائه خدمات پزشکی مانند فیزیوتراپی
- کنترل وزن سالمند به صورت هفتگی
- و غیره.
خدمات آسایشگاه سالمندان پارسایان به بیماران مبتلا به پارکینسون
همان‌طور که اشاره کردیم، بیماران مبتلا به پارکینسون زمانی که در شرایط حاد باشند، به مراقبت‌های ویژه نیاز دارند. ما در آسایشگاه سالمندان پارسایان تمامی این امکانات را برای این عزیزان فراهم کرده‌ایم. یکی از مهم‌ترین این خدمات توجه به تغذیه سالمندان است. پارسایان با توجه به ضروری بودن این امر و با در نظر گرفتن تیم متخصص به امور تغذیه، شرایطی را فراهم کرده که کنترل کمیت و کیفیت تغذیه سالمندان در کنار برنامه غذایی متنوع و چیدمان هفتگی باعث رفاه حال سالمندان شود.
همچنین سالمندانی که دچار این بیماری می‌شوند به طور معمول در انجام حرکات خود دچار مشکل هستند. آسایشگاه سالمندان پارسایان با همکاری کادر مجرب خود در زمینه فیزیوتراپی و کاردرمانی در کنار این عزیزان است تا بتوانند با استفاده از وسایل کمک توان‌بخشی، تجهیزات کامل مکانوتراپی و الکتروتراپی خدمات لازم را دریافت کنند.
در کنار این موارد، روانشناسی و مددکاری نیز بخش مهمی از خدمات ما برای کنترل بیماری پارکینسون در سالمندان است. در این بخش با برگزاری جلسات توجیهی به صورت خصوصی برای خانواده‌های در مورد شرایط سالمندان صحبت کرده و خود او را با روش‌هایی مانند موسیقی درمانی یاری می‌کنیم.
نکات مهم در مورد بیماری پارکینسون در سالمندان
در انتها بد نیست برخی نکات مهم در مورد این بیماری را با هم مرور کنیم.
- بیماری پارکینسون (PD) یک وضعیت دژنراتیو مغز است که با علائم حرکتی (آهسته حرکت، لرزش، سفتی و عدم تعادل) و سایر عوارض از جمله اختلالات شناختی، اختلالات سلامت روان، اختلالات خواب و اختلالات حسی همراه است.
- در سطح جهانی، ناتوانی و مرگ ناشی از PD سریع‌تر از سایر اختلالات عصبی در حال افزایش است.
- تشخیص بالینی این بیماری توسط کارکنان مراقبت‌های بهداشتی انجام شده و با رعایت نکات مهم (که بیشتر آنها در متن ذکر شد) می‌تواند این بیماری را کنترل کرد.
- تقریبا هیچ دارویی برای درمان کامل و جلوگیری از پیشرفت PD معرفی نشده است. علی‌رغم بسیاری از آزمایش‌های بالینی، هیچ شواهد قانع‌کننده‌ای وجود ندارد که یک دارو یا مکمل می‌تواند این بیماری را درمان کند.
- در عوض توان‌بخشی می‌تواند به بهبود عملکرد و کیفیت زندگی افراد مبتلا به PD کمک کند.
بیماری پارکینسون در سالمندان یک اختلال پیش‌رونده است که سیستم عصبی و قسمت‌هایی از بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم این بیماری به آرامی شروع شده و اگر کنترل نشوند می‌توانند تا حادترین وضعیت پیش بروند. لرزش دست‌ها شایع‌ترین علامت این بیماری است. از این رو مهم است که با تشخیص به موقع و کنترل آن بتوانید برای سالمندان وضعیت بهتری را رقم بزنیم.
