فیزیوتراپی برای سالمندان (به ویژه افراد بالای ۶۵ سال) اهمیت دارد؛ زیرا عضلات و مفاصل در طول زمان قدرت و ثبات خود را از دست می‌دهند. آشنایی با نقش فیزیوتراپی در سلامت سالمندان موضوعی است که محققان بسیاری به آن پرداخته‌اند. فیزیوتراپی می‌تواند بر استقلال سالمندان در انجام وظایف و حرکات روزانه مانند تغییر وضعیت، ایستادن، راه رفتن و بالا و پایین رفتن از پله‌ها تأثیر مثبتی بگذارد. در ادامه با ما همراه باشید تا نکات بیشتری را در این زمینه به شما عزیزان ارائه کنیم.
فیزیوتراپی سالمندان چیست؟
فیزیوتراپی سالمندان (Geriatric Physical Therapy) شکلی از فیزیوتراپی است که به طور خاص برای افراد مسن و مسائل و چالش‌های منحصر به فرد آنها طراحی شده است. فیزیوتراپی سالمندان این نکته را در نظر می‌گیرد که افراد مسن به مرور زمان فعالیت کمتری خواهند داشت و مواردی همچون کاهش قدرت عضلانی، کاهش هماهنگی اندام‌ها و افزایش زمان برای واکنش را تجربه می‌کنند.
فیزیوتراپی سالمندان با سایر فیزیوتراپی‌ها متفاوت است؛ زیرا بیشتر بر روی ایجاد قدرت و استقامت در افراد مسن تمرکز می‌کند تا به اعمال زیر کمک نماید:
- فعال نگه داشتن عضلات سالمند
- جلوگیری از شرطی‌سازی (برگشت شرطی‌سازی قبلی)
- جلوگیری از آتروفی عضلانی (از بین رفتن عضلات)
- کاهش خطرات زمین خوردن و صدمات ناشی از آن
- حفظ استقلال در انجام فعالیت‌های روزانه
حفظ استقلال سالمندان با کمک فیزیوتراپی
یکی از اجزای حیاتی زندگی یک سالمند، استقلال است. حفظ استقلال کلید کیفیت زندگی، کرامت و شادی سالمندان به شمار می‌آید. فیزیوتراپی ممکن است راه حلی برای حفظ یک سبک زندگی کاملاً مستقل برای سالمند باشد. به همین جهت می‌توان به نقش فیزیوتراپی در سلامت سالمندان در این زمینه اشاره کرد. درباره اثرات شادی بر کیفیت زندگی سالمندان بیشتر بخوانید.
فیزیوتراپی مؤثر قادر خواهد بود وابستگی سالمندان به ابزارهایی همچون ویلچر را به شدت کاهش دهد. هر چه سالمندان سبک زندگی فعال بدنی خود را به مدت طولانی‌تری حفظ کنند، برای زمان بیشتری از یک زندگی سالم و مستقل لذت خواهند برد.
بسیاری از فعالیت‌ها (بیرون رفتن برای خرید مواد غذایی، راه رفتن، بالا رفتن از طبقات، تمیز کردن خانه و …) به حرکت فیزیکی نیاز دارند و انجام این حرکات فیزیکی با افزایش سن چالش‌برانگیز می‌شود. در بسیاری از موارد، فیزیوتراپی می‌تواند به افزایش توانایی انجام این حرکات و حفظ توانایی فعلی سالمندان برای جلوگیری از زوال بدن (با بهبود قدرت عضلانی) کمک کند.
فیزیوتراپی برای حفظ سلامت روان سالمندان
برای سالمندانی که ممکن است با درد جسمی، مباحث مربوطه به سازگاری با دوران بازنشستگی یا تغییر در سبک زندگی خود دست و پنجه نرم می‌کنند، حفظ سلامت روان در سالمندان به‌اندازه سلامت جسمانی مهم است. تمرینات فیزیوتراپی و حرکات کششی می‌توانند با ترشح اندورفین، اضطراب و افسردگی را کاهش دهند. تحقیقات نشان می‌دهد که توانایی حفظ عملکرد جسمانی نیز با افزایش بهزیستی روانی و اجتماعی، سلامت کلی را بهبود می‌بخشد.
درباره علائم افسردگی در سالمندان بیشتر بدانید زیرا افراد مسن علامت‌های متفاوتی نسبت به افراد جوان دارند.
ریکاوری قبل و بعد از جراحی با فیزیوتراپی
گاهی اوقات جراحی اجتناب‌ناپذیر است. فیزیوتراپی به بهبودی افراد پس از جراحی کمک می‌کند و همچنین می‌تواند در زمینه تقویت قدرت سالمندان قبل از جراحی مورد استفاده قرار بگیرد. هر نوع ورزشی موجب افزایش فعالیت قلب و بهبود گردش خون خواهد شد. بهبود گردش خون به سلامت قلب و در نتیجه پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی در سالمندان کمک می‌کند.
در ادامه بحث از خانه سالمندان نقش فیزیوتراپی در سلامت سالمندان به سایر مزایای فیزیوتراپی در این افراد می‌پردازیم.
حفاظت و استحکام داخلی و رابطه آن با نقش فیزیوتراپی در سلامت سالمندان
فیزیوتراپی همچنین می‌تواند با تقویت برون دهی قلبی و کاهش فشار خون در سالمندان کمک کند تا گردش خون قلبی – عروقی خود را بهبود ببخشد. چنین فعالیتی به نوبه خود موجب محافظت از آنها در برابر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و خطر نارسایی احتقانی قلب خواهد شد.
دیابت می‌تواند یکی دیگر از مشکلات نگران‌کننده برای جمعیت سالخورده باشد. ورزش و حرکات کششی منظم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به دیابت در سالمندان کمک نماید، زیرا توانایی بدن برای تولید و استفاده مؤثر از انسولین را افزایش می‌دهد. فیزیوتراپی در زمینه کنترل سطح قند خون در افرادی که قبلاً از این بیماری رنج می‌بردند، تأثیرگذار خواهد بود.
فیزیوتراپی برای کاهش درد سالمندان
انواع مختلفی از درد وجود دارد که با فیزیوتراپی حرفه‌ای برای سالمندان امکان تسکین و کاهش آنها وجود دارد. از جمله می‌توان به نقش فیزیوتراپی در کاهش درد زانو در سالمندان اشاره کرد. دردهای گردن و کمر و همچنین بسیاری از انواع دردهای دیگر معمولاً ناشی از گردش خون ضعیف، عدم تحرک و فعالیت بدنی نامناسب است.
از آنجایی که فیزیوتراپی ایمن و کنترل شده است، می‌تواند راه مناسبی برای سالمندان جهت افزایش مجدد فعالیت بدنی و بهبود گردش خون باشد. نتیجه فیزیوتراپی در اکثر موارد کاهش درد و همچنین افزایش راحتی و انرژی است.
یک جنبه مهم در مورد رابطه بین فیزیوتراپی و تسکین درد این است که هر فرد به طور خاصی نسبت به درمان پاسخ خواهد داد؛ زیرا افراد بدن‌های متفاوت، الگوهای حرکتی متنوع و عادات مختلفی دارند. فیزیوتراپیست‌ها قادر به ایجاد و تجویز برنامه‌های درمانی مختلف متناسب با افراد (بر اساس عادات و الگوهای حرکتی آنها) خواهند بود. در ادامه به بحث توانبخشی در زمینه نقش فیزیوتراپی در سلامت سالمندان خواهیم پرداخت.
توانبخشی اضافی برای سالمندان
علاوه بر فیزیوتراپی عادی می‌توان از روش‌های توانبخشی دیگری نیز استفاده کرد. سایر خدمات توانبخشی برای افراد مسن جهت بازگرداندن سلامت و عملکرد بهینه فیزیکی آنها عبارت‌اند از:
- فیزیوتراپی عصبی برای درمان بیماری‌های عصبی مانند سکته مغزی، آسیب‌های مغزی، آسیب‌های نخاعی، مولتیپل اسکلروزیس و بیماری پارکینسون در سالمندان
- توانبخشی قلبی برای بهبود استقامت و بازگرداندن عملکرد مناسب قلب پس از حمله قلبی یا جراحی قلب
- کاردرمانی برای بازگرداندن کنترل حرکتی ظریف و تکمیل فعالیت‌های روزمره زندگی
پرستاری از سالمند مبتلا به ام اس (مولتیپل اسکلروزیس)
تمرینات فیزیوتراپی مخصوص سالمندان
فیزیوتراپی سالمندان به طور کلی شامل انواع تمرینات مختلفی است که قدرت، انعطاف‌پذیری، استقامت و تعادل را بهبود می‌بخشد تا به فعالیت سالمند کمک کرده و از بی‌حالی کلی بدن جلوگیری کند. تمرینات معمولاً شامل موارد زیر خواهند بود:
- کشش‌های پایین تنه به ویژه برای کمر، همسترینگ و ران: برای تقویت تحرک، هم‌ترازی مفاصل و جلوگیری از تداخل ماهیچه‌های سفت با فعال‌سازی مناسب عضلات.
- تمرینات استقامتی: برای حفظ سلامت قلب، ریه‌ها و بهبود گردش خون با استفاده از تجهیزات قلبی عروقی مانند تردمیل و دوچرخه ثابت
- تمرینات تقویتی پایین تنه که عضلات باسن و چهار سر (ماهیچه‌های ران و باسن) را هدف قرار می‌دهند تا قدرت سالمند را حفظ کنند (شامل اسکات، استپ آپ، لیفت پا و بریج).
- تمرینات تعادلی: برای کمک به حفظ ثبات سالمند در هنگام ایستادن، راه رفتن و تغییر جهت
نکات مربوط به فعالیت بدنی در بحث نقش فیزیوتراپی در سلامت سالمندان، موضوع بعدی ما است.
کاردرمانی برای سالمندان اهمیت ویژه‌ای دارد. تقریبا در تمام مراکز نگهداری از سالمندان در کشورهای پیشرفته کاردرمانی انجام می‌گیرد.
میزان فعالیت بدنی مناسب برای سالمندان
اگرچه فعالیت بدنی برای همه افراد مهم است، اما این تمرینات در سالمندان بالای ۶۵ سال (جهت جلوگیری از کاهش استقامت، حفظ قدرت عملکردی و بهبود دامنه حرکتی) ضرورت بیشتری دارند. نامناسب بودن سبک زندگی و بی‌تحرک بودن (نشستن یا دراز کشیدن برای مدت طولانی) در افراد مسن می‌تواند به‌سرعت منجر به ضعف و آتروفی عضلانی، تعادل ضعیف، درد مزمن، تحمل ضعیف بدن و افزایش خطر افتادن از پله‌ها شود.
سالمندان بالای ۶۵ سال باید هر روز کاری فیزیکی انجام دهند، حتی اگر این کار فقط یک فعالیت سبک باشد؛ مانند قدم زدن در اطراف خانه، آشپزی و یا حتی تمیز کردن خانه! تمریناتی که قدرت، تعادل و انعطاف‌پذیری را بهبود می‌بخشند باید حداقل دو روز در هفته انجام شوند.
سالمندان باید حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هفتگی (با شدت متوسط) داشته باشند. فعالیت با شدت متوسط شامل پیاده‌روی سریع، پیاده‌روی عادی، ایروبیک، دوچرخه‌سواری، رقص و فعالیت‌های ورزشی و تفریحی خواهد بود.
فیزیوتراپی چگونه به افراد مسن کمک می‌کند؟
فیزیوتراپی به سالمندان کمک می‌کند تا قدرت، تعادل و هماهنگی ماهیچه‌ای مورد نیاز برای بهبود توانایی راه رفتن، تحرک کلی و سطح عملکرد و استقلال خود را به دست آورند تا بتوانند از پس کارهای روزانه برآیند. به همین جهت همواره بر نقش فیزیوتراپی در سلامت سالمندان تأکید می‌شود.
چه ورزش‌هایی برای سالمندان خوب است؟
تمرینات مناسب برای افراد مسن به ایجاد قدرت، ثبات، تعادل و افزایش قدرت برای تکمیل حرکات روزمره مانند بلند شدن از روی صندلی، بالا و پایین رفتن از پله‌ها و راه رفتن کمک می‌کند. گروه‌های عضلانی خاصی که در این تمرین‌ها بر روی آنها تمرکز خواهد شد عبارت‌اند از عضله چهارسر ران و باسن.
این عضلات از طریق انواع تمرینات سبک (از جمله ایستادن و نشستن روی صندلی، بالا رفتن از پله، بریج، بلند کردن پاها به صورت مداوم و تمرینات تعادلی) فعال میشوند.
فیزیوتراپی و توانبخشی از مهم‌ترین جنبه‌های درمان سکته مغزی در سالمندان است.
نکات مهم درباره نقش فیزیوتراپی در سلامت سالمندان
افراد مسن نباید در تمرینات خاصی که شامل بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت‌های شدید است شرکت کنند. به طور کلی مهم‌ترین نکات در این زمینه عبارت از:
- عدم استفاده از تمرینات سنگین
- حضور یک متخصص در کنار سالمند
- برنامه‌ریزی هفتگی مناسب
فیزیوتراپی سالمندان بر کمک به افراد مسن جهت تقویت عضلات آنها برای انجام کارهای روزمره مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها و تغییر موقعیت تمرکز دارد. همین امر نشان‌دهنده نقش فیزیوتراپی در سلامت سالمندان است. شرکت در فیزیوتراپی سالمندان می‌تواند به افراد مسن کمک کند مستقل بمانند و از سایر بیماری‌هایی که ممکن است در اثر کمبود فعالیت بدنی رخ دهد، مانند آتروفی عضلانی، جلوگیری کنند.
فعال ماندن و ورزش کردن کلیدی برای سالمندی سالم و جلوگیری از بیماری‌هایی است که با عدم تحرک بدتر میشوند. شرکت در فیزیوتراپی سالمندان می‌تواند به سالمندان کمک کند تا سبک زندگی فعال‌تری را شروع کنند. فیزیوتراپی را می‌توان در شرایط مختلف و طبق نیازهای سالمند انجام داد. از جمله:
- فیزیوتراپی سرپایی با استفاده از خدمات بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها
- استفاده از خدمات مراقبتی خانه‌های سالمندان و مراکز توانبخشی
- استخدام پرستار
استفاده از خدمات فیزیوتراپی و توانبخشی خانه‌های سالمندان به‌ویژه برای افرادی که مشکلات حرکتی دارند و برای بیرون رفتن دچار مشکل هستند یک راه‌حل ایده‌آل است. خانه سالمندان پارسایان بهترین مرکز توانبخشی و مراقبتی سالمندان در ایران است که بالاترین نرخ ترخیص موفق درمیان سایر خانه‌های سالمندان کل کشور را داراست.
در مرکز سالمندان پارسایان، ماهانه تعداد زیادی از سالمندان عزیز که با مشکلات جسمی فراوان در این مرکز پذیرش میشوند، با بهبودی بسیاربالا به زندگی عادی باز می‌گردند. درصورتی که سالمند عزیزتان نیاز به خدمات فیزیوتراپی و توانبخشی دارد با کارشناسان ما تماس بگیرید.
