به گفته محققان، پیری اغلب یک روند آهسته و پیوسته نیست. برخی از بزرگسالان ممکن است با یک تصادف یا تشخیص ناگهانی یک بیماری، احساس پیری زودرس داشته باشند. این موارد میتوانند بلافاصله بر زندگی روزمره آنها تأثیر بگذارند. فردی که زمانی سالم و در حال رشد بود، ممکن است در بستر بیماری باشد و در نتیجه حالت افسردگی عمیقی را احساس کند. به همین دلیل توجه به نیازهای روانی، جسمی، عاطفی و اجتماعی سالمندان بسیار مهم است. با ما باشید تا در این مجال بتوانیم سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی آنها را با هم مرور کنیم.
نیازهای روانی سالمندان
اهمیت سلامت روان و تقویت شادی در آسایشگاه سالمندان مراکز درمانی و مراقبتی و حتی در خانه بسیار مهم است. مطالعات نشان دادهاند که انزوای اجتماعی و تنهایی است که منجر به بیماریهای جدی در افراد مسن میشود. در اینجا دو نیاز اجتماعی سالمندان را با هم بررسی میکنیم که میتوانند با انزوا و تنهایی مقابله کرده و حتی از آن جلوگیری کنند.
۱. روابط معنادار | سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی
سالمندان به روابط و تجربیات معنادار بیشتری نسبت به دیگر سنین نیاز دارند. بیشتر مردم در جوانی خود تمایل دارند تا آشناییهای معمولی با دیگران داشته باشند؛ اما با افزایش سن روابط عمیقتر میشود. البته این نکته را فراموش نکنید که هیچ کدام از سالمندان ترحم ما را نمیخواهند. قصد و نیت ما از همصحبتی با آنها مهم است و میخواهند بدانند که ما واقعا به آنها اهمیت میدهیم یا خیر. در نتیجه باید مراقب این نکته باشیم که رفتار ما به گونهای نباشید که فرد احساس کند فقط عذاب وجدان شخصی خود را برای احترام به بزرگترها مهار میکنیم.
مراقبت درست همراهان میتواند منبعی همه جانبه برای سالمندانی باشد که در یک وضعیت فوق العاده هستند و یک دوست نیاز دارند. برقراری ارتباط موثر با سالمندان و یک رابطه معنادار بین مراقبین و افراد مسن از طریق صداقت در رفتار ایجاد میشود. از این رو مهم است که تمامی نکات ضروری در مورد سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی آنها را بررسی کنیم تا این صداقت در رفتار را نشان دهیم.
۲. تعاملات اجتماعی منظم
زوال شناختی یا همان Cognitive decline، ممکن است باعث کناره گیری اجتماعی به صورت ناخواسته در فرد شود. با این حال، تعاملات اجتماعی میتواند نقش مثبتی در مقابله با زوال شناختی داشته باشد. شاید به این نکته توجه کرده باشید که در طول فراگیری بیماری کرونا، تعاملات اجتماعی حتی محدودتر از قبل برای افراد مسنتر در نظر گرفته شد. از این رو مهم است که با برقراری تعاملات اجتماعی منظم بتوانیم آنها را به جامعه برگردانیم.
در سادهترین روش ممکن، اعضای یک خانواده بتوانند با اعضای سالمند خانواده در تماس بوده و حال آنها را بپرسند. برای نمونه میتوانید نوع گفتگوی خود را اینگونه تنظیم کنید.
- از آنها بخواهید خلاصهای از روز خود را بازگو کنند.
- از آنها بپرسید که چه احساسی دارند (ذهنی، عاطفی و غیره).
- از آنها بپرسید که آیا برای یک سرگرمی جدید یا سرگرمی موجود وقت گذاشتهاند.
به طور کلی، خوب است که سؤالات باز بپرسید تا پاسخی طولانی دریافت کنید. بهترین کاری که میتوانید در گفتگو با سالمندان انجام دهید، گوش دادن فعال است. آنها میخواهند بدانند که افکار و نظراتشان برای شما مهم است یا نه.
عواملی که سلامت روان سالمندان را به خطر میاندازد
شناخت سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی به ما کمک میکند تا مسیر بهبود و یا جلوگیری از برخی موارد را به خوبی طی کنیم. توجه داشته باشید که ممکن است عوامل خطرناک متعددی برای مواجه با مشکلات مربوط به سلامت روان در هر مقطعی از زندگی افراد وجود داشته باشند. همچنین افراد مسن هم ممکن است استرسهای زیادی مانند از دست دادن قابل توجه مداوم در ظرفیتها و کاهش توانایی عملکردی را تجربه کنند.
به عنوان مثال، سالمندان کاهش تحرک، درد مزمن، ضعف یا سایر مشکلات سلامتی را تجربه میکنند که آنها را مستعد انواع مراقبتهای طولانی مدت میکند. علاوه بر این، افراد مسنتر در حوادثی مانند سوگ یا افت وضعیت اجتماعی – اقتصادی با بازنشستگی سرخوردگی بیشتری را حس میکنند. همه این عوامل استرسزا میتواند منجر به انزوا، تنهایی یا ناراحتی روانی در افراد مسن شود که باید مورد توجه اطرافیان قرار بگیرد.
فراموش نکنید که سلامت روان بر سلامت جسمی بسیار تاثیر دارد. به عنوان مثال، افراد مسن با شرایط سلامت جسمانی مانند بیماری قلبی نسبت به افراد سالم، میزان افسردگی بیشتری دارند. علاوه بر این، افسردگی درمان نشده در یک فرد مسن مبتلا به بیماری قلبی میتواند بر نتیجه درمان او، تأثیر منفی بگذارد. احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی در سالمندان بسیار بیشتر از افراد جوان است.
برخی از عوامل مهم در سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی
زمانی که به بررسی سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی آن میپردازید توجه داشته باشید که برخی از سالمندان با خطرات زیر دست و پنجه نرم میکنند و برخی دیگر دچار استرسهای مربوط به این نوع چالشها هستند. این موارد به این شکل تفکیک میشوند:
- سوء استفاده فیزیکی
- خشونت کلامی
- تخریبهای روانی
- مشکلات مالی جدی
- احساس رها شدگی
- بی توجهی اطرافیان
- ترس از دست دادن احترام
- و غیره.
همچنین شواهد موجود نشان میدهد که از هر ۶ سالمند ۱ نفر با مسئله سالمند آزاری مواجه میشود. سالمند آزاری نه تنها میتواند منجر به آسیبهای جسمی شود، بلکه منجر به عواقب روانی جدی و گاهی طولانی مدت، از جمله افسردگی همچنین اضطراب در افراد مسن خواهد شد.
در این مقاله به دلایل و اهمیت حضور روانشناس در خانه سالمندان پرداختیم.
چالشهای نداشتن روان سالم در سالمندان
بدیهی است که سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی برای آنها حتما چالش برانگیز است. این موارد در ابتدای امر خود سالمند را به چالش کشیده و پس از آن اطرافیان را درگیر خواهند کرد. اجازه دهید دو مورد از مهمترین این موارد را با هم مرور کنیم تا اهمیت بررسی دقیق موضوع روشن شود.
زوال عقل | سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی
زوال عقل یک نوع سندرم است که معمولا ماهیتی مزمن و پیشرونده دارد. این سندرم حافظه، تفکر، رفتار و توانایی انجام فعالیتهای روزمره را از فرد میگیرد. این نوع بیماری عمدتاً در افراد مسن دیده میشود که تحت تأثیر شرایط روحی و روانی ناسالمی قرار دارند.
تخمین زده شده که ۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان با زوال عقل زندگی میکنند و نزدیک به ۶۰ درصد آنها در کشورهای با درآمد کم و متوسط حضور دارند. تعداد کل افراد مبتلا به زوال عقل در سال ۲۰۳۰ به ۸۲ میلیون و در سال ۲۰۵۰ به ۱۵۲ میلیون نفر افزایش خواهد یافت.
این تحقیقات نشان دادهاند که مسائل اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی در کشورهای متوسط وجود دارد. این موارد که با هزینههای گزاف مراقبتهای پزشکی، اجتماعی و غیررسمی مرتبط هستند، میتوانند شرایطی را فراهم کنند تا فرد با مسائل روانی مختلف درگیر شده و در نهایت به زوال عقل در دوران سالمندی روبرو شود. درباره بیماری آلزایمر در سالمندان بیشتر بخوانید.
علاوه بر این، هنگام بررسی سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی متوجه میشوید که فشارهای جسمی، عاطفی و اقتصادی میتواند استرس زیادی را برای خانوادهها و مراقبان هم ایجاد کند. برای رفع چالشهایی از این دست، حمایت سیستمهای بهداشتی، اجتماعی، مالی و حقوقی جامعه هم برای افراد مبتلا به زوال عقل (و هم برای مراقبین آنها) مورد نیاز است.
افسردگی
افسردگی میتواند برای همه انسانها رنج زیادی ایجاد کند. این بیماری همچنین منجر به اختلال در عملکرد و زندگی روزمره افراد میشود. آمارها نشان میدهند که افسردگی تک قطبی در ۷٪ از جمعیت مسن رخ میدهد و ۵.۷٪ از افرادی که در این وضعیت زندگی میکنند، سنین بالای ۶۰ سال را تشکیل میدهد. بد نیست بدانید که این وضعیت را با عبارت years lived with disability (YLD) میشناسند.
نکته مهمی که باید در ذهن داشته باشید این است که افسردگی هم در مراکز مراقبت اولیه کمتر تشخیص داده میشود و هم کمتر به درمان آن پرداخته میشود. زیرا علائم این بیماری اغلب نادیده گرفته میشوند. از آنجایی که این نوع از چالشهای سلامت روان در سالمندان همراه با سایر مشکلاتی رخ میدهد، معمولا درمان آن یا به تعویق میافتد و یا اصلا مورد توجه نیست.
جالب است بدانید علائم افسردگی در سالمندان در مقایسه با افراد مبتلا به بیماریهای مزمن پزشکی مانند بیماری ریوی، فشار خون بالا یا دیابت عملکرد ضعیفتری دارند. برای بررسی دقیق سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی باید بدانید که افسردگی درک انسان را از وضعیت سلامتی خود کاهش داده و در عوض استفاده از خدمات مراقبتهای بهداشتی و هزینههای مربوط به آن را افزایش میدهد. درباره راههای مراقبت از سالمند مبتلا به فشار خون مقاله مرتبط در وبسایت خانه سالمندان پارسایان را مطالعه کنید.
کاهش انرژی و خستگی علاوهبر اینکه میتواند علائم افسردگی و عدم سلامت روان در سالمندان باشد باید به صورت دقیق بررسی شود چون این نشانهها با سایر بیماریهای مزمن همچون ابتلا به دیابت مشترک است.
سلامت روان سالمندان را چطور تقویت کنیم؟
اهمیت سلامت روان و تقویت شادی سالمندان مقیم در آسایشگاه و در خانههای ما تا آنجایی ضروری است که باید به دنبال راهکاریهایی برای مدیریت آن باشیم. اثرات شادی در سالمندان بر حفظ سلامت روان را هرگز نباید نادیده گرفت. در این بخش سعی داریم برخی نکات مربوط به این مسئله را با هم مرور کنیم.
استراحت در طبیعت
حضور در طبیعت میتواند سلامت روان همه افراد در سنین مختلف را بهبود بخشیده و شناخت ما از زندگی را تقویت کند. بسیاری از مطالعات نشان میدهد که حضور در طبیعت یا حتی تماشای تصاویر طبیعت، استرس را کاهش داده، به حافظه و خلق و خوی انسان نیز کمک میکند.
در واقع برای اینکه بتوانید سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی را در نظر بگیرید، لازم نیست که به فکر مسافرتهای طولانی و یا برنامه ریزیهای سنگین باشید. میتوانید حتی راههای دیگری را برای لذت بردن از طبیعت از داخل خانهشان کشف کنید. به عنوان مثال، گیاهان یا گلهایی را به خانه بیاورید که نگهداری از آنها آسان است. همچنین میتوانید تغذیه پرندگان را بیرون از پنجره خانه قرار دهید تا سالمندی که کنار شما زندگی میکند، مسئولیت دانه دادن به آنها را بر عهده بگیرد.
توهم در سالمندان یکی از نشانههای نداشتن روان سالم است که باید به سرعت درمان شود. توهم میتواند از بین برود اما این امر زمانبر خواهد بود.
بازی با کلمات یا کار روی پازلهای ساده
اگر سالمند میتواند از بازیهایی مانند شطرنج یا مار و پله (در سادهترین حالت ممکن)، کار بر روی جدول کلمات متقاطع یا حتی انجام پازل لذت ببرد، خوب است از این روشها استفاده کنید. این موارد راههای عالی برای سرگرم کردن سالمندان و در عین حال، افزایش سلامت روان فرد مسن هستند.
برای اطمینان از لذتبخش و رضایتبخش بودن آنها، بازیهایی را انتخاب کنید که با تواناییهای بزرگسالان شما مطابقت دارند. مثلا برای سالمندان مبتلا به اختلال شناختی، بازیهای ساده شده با کلمات و پازلهای مخصوص طراحی شده که میتوانید آنها را امتحان کنید تا با تواناییهای فعلی آنها سازگاری بیشتری داشته باشند.
یادگیری یک مهارت جدید یا بازبینی یک استعداد قدیمی
یکی از بهترین توصیهها برای افرادی که به دنبال درک مسئله سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی آن هستند، توجه به فعالیتهای هنری است. بسیاری از افراد مسن در دوران جوانی از هنر و سرگرمیهای خاصی لذت میبردند. همچنین ممکن است در همین سن و سال نیز از شروع سرگرمی جدیدی که مهارتهای قبلی آنها را هم در بر میگیرد، لذت ببرند. کلاسهای هنری راهی عالی برای نشان دادن جنبه مختلف استعداد عزیز شما است.
نقاشی، طراحی یا مجسمه سازی از آن دست هنرهایی هستند که علاوه بر خروجی هنری قابل رویت، و لذت بخش، هماهنگی چشم و دست فرد را بهبود میبخشند. علاوه بر آن سلامت روان را هم افزایش میدهند. همچنین موسیقی یکی دیگر از راههای عالی برای تقویت روحیه افراد سالمند است. مطالعات نشان میدهد که این نوع فعالیتها و بهرمندی از اصول هنر درمانی برای سالمندان میتوانند خلق و خوی افراد را بهبود بخشیده و شادی درونی را میان سالمندان افزایش دهند.
در کنار این موارد خوب است که به خاطرات جوانی سالمند برگردید. شاید او در جوانی آواز میخوانده یا ساز میزده است. ممکن است از انتخاب دوباره آن سرگرمیها برای افراد لذت بخش باشد. اگر میتوانید آنها را به گروههایی معرفی کنید این نوع فعالیتها را برای بزرگسالان در نظر میگیرند. آواز خواندن در یک کنسرت موسیقی میتواند راه دیگری برای یادآوری خاطرات خوش سالمندان باشد.
راهکارهای سلامت روان و شادی سالمندان در آسایشگاه
مسئله سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی به طور جدی در آسایشگاه و خانه سالمندان پیگیری میشود. زیرا این مراکز موظف هستند تا بیشترین سطح رفاه و امنیت روانی را برای افراد مسن ایجاد کنند. در نتیجه با ترکیب برخی فعالیتهای تفریحی در مجموعه و خارج از آن میتوانند این وظیفه خود را به خوبی انجام دهند.
پیش از انتخاب یک سرای سالمندان باید نسبت به بررسی کیفیت زندگی در خانه سالمندان اقدام کرده و تنها در صورت تأیید، سایر مراحل مربوط به انتقال سالمند را انجام دهید.
۱. تئاتر در فضای باز / موسیقی
بسیاری از سالنهای مربوط به حوزه هنری، رویدادهای موسیقی یا نمایشهای تئاتر در فضای باز برگزار میکنند. این نوع گردشهای ماهانه برای سالمندان لازم است و میتواند آنها را از فضای خانه سالمندان دور کرده و به اجتماع نزدیک کند.
۲. نمایش صنایع دستی در فضای باز
همچنین مدیران و مسئولان آسایشگاه، انواع دیگری از فعالیت در فضای باز برای سالمندان را نیز در نظر میگیرند. برای نمونه نمایشهای صنایع دستی در فضای باز (که میتواند حتی شامل فروش آثار هنری خود سالمندان باشد) مملو از مناظر سرگرمکننده، فعالیتهای پر جنب و جوش و فرصتهای عالی برای تماشای هنرهای زیبا است. به همین خاطر همیشه زمان بررسی مسئله سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی آنها در خانه سالمندان مورد توجه است.
۳. پیاده روی گروهی
یک راه عالی برای فعال ماندن سالمندان، پیاده روی گروهی است. پیادهروی چه پیادهروی طولانی مدت باشد و چه گردش کوتاه در محلههای اطراف، به حفظ تعادل در سبک زندگی سالمندان کمک میکند. همچنین راهی عالی برای دریافت هوای تازه و دیدن مناظری که محیط اطراف است.
۴. دعوت از یک سخنران مهمان
سالمندان از شنیدن حرفهای جدید و شاد استقبال میکنند. به خاطر همین است که مدیران و مسئولان آسایشگاه از یک سخنران مهمان دعوت میکنند تا برای حاضرین صحبت کرده و فضای خانه سالمندان را برای دقایقی شاد کند. این نوع جلسات میتوانند با بازیهای سرگرم کننده هم همراه شوند.
برنامههای موثر خانه سالمندان پارسایان برای افزایش سلامت روان
خانه سالمندان پارسایان با در نظر گرفتن انواع امکانات مناسب سعی دارد تا بهترین وضعیت ممکن را برای افراد مسن فراهم کند. مجموع این خدمات با توجه به نیازسنجیهای مختلف طرح ریزی شدهاند و به سه دسته اصلی پرستاری سالمندان، روانشناسی سالمندان و ایجاد تفریحات مناسب برای آنها تقسیم بندی میشوند.
در واقع مسئله مهمی به نام سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی باید با توجه به دانش و تجربه یک کادر مجرب انجام شود که این موضوع در خانه سالمندان پارسایان بسیار مورد توجه است. به همین دلیل خدمات مختلفی از جمله موارد زیر را برای این مسئله در نظر گرفتهایم.
- خدمات روانشناسی و مددکاری با پیگیری مشکلات عمده سالمندان مانند استرس، اضطراب و غیره.
- برگزاری جلسات توجیهی به شکل خصوصی برای خانوادههای محترم در مورد شرایط سالمند
- استفاده از مددکاران و کارشناسان روانشناسی در شیفتهای مختلف
- مراقبت از بهداشت روحی سالمندان
- برگزاری جشنهای مذهبی و ملی مانند عید نوروز، سیزده بدر، یلدا و غیره.
- برگزاری برخی برنامههای گروهی مانند شعرخوانی، داستان و قصه خوانی
- تفریحات خارج از خانه سالمندان شامل رفتن اماکن مذهبی، پارک، سینما، تئاتر و غیره.
درباره نحوه گروه درمانی در خانههای سالمندان و اثرات مثبت این روش کمک درمانی بر سلامت افراد سالخورده بیشتر بدانید.
نکات مهم در مورد سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی
در نهایت امر بد نیست با برخی نکات در مورد سلامت روان در سالمندان و راه کارهای موثر درمانی نیز آشنا شوید. از جمله:
- تحقیقات نشان دادهاند که در سطح جهان، جمعیت به سرعت در حال پیر شدن است.
- با توجه به این تحقیقات بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۵۰، نسبت جمعیت بالای ۶۰ سال در جهان تقریبا دو برابر خواهد شد (یعنی از ۱۲ درصد به ۲۲ درصد خواهد رسید).
- به همین خاطر سلامت روان و تندرستی در سنین بالا مانند هر زمان دیگری از زندگی، بسیار مهم است.
- اختلالات روانی و عصبی در میان سالمندان ۶.۶ درصد از کل ناتوانیها (DALYs) برای این گروه سنی را تشکیل میدهد.
- تقریبا ۱۵ درصد از بزرگسالان ۶۰ سال و بالاتر از یک اختلال روانی رنج میبرند.
در متن حاضر سعی کردیم نکاتی را در مورد سلامت روان سالمندان بررسی کرده و برخی از راههای ممکن برای درمان موثر بیماریهای شایع مانند افسردگی یا زوال عقل را بررسی کنیم. فراموش نکنید که سالمندان میتوانند به خاطر از دست دادن بخش مهمی از تواناییهای خود دچار چالشهایی در سلامت روان شده و بیماریهای خاموشی مانند پارکینسون یا سایر بیماریهای عصبی را تجربه کنند. مهم است که در نگهداری و کنترل وضعیت آنها نهایت تلاش خود را در نظر داشته باشیم.
1 در مورد “سلامت روان در سالمندان و راهکارهای موثر درمانی”
مرسی از اطلاعات