وقتی پا به سن میگذارید، باید خود را برای شیوهای جدید از زندگی آماده کنید. اهمیت سبک زندگی سالم در دوره سالمندی از هر دوره دیگری در حیات شما بالاتر است. هرچند که نوع زندگی شما در دوران جوانی و میانسالی روی کیفیت سالمندیتان کاملا موثر است. خیلی از افراد مسن معمولا با یک یا چند بیماری دست و پنجه نرم میکنند. بیماریهایی که برخی از آنها جنبه خطرناکی پیدا میکنند. آسم نوعی بیماری تنفسی است که روی بسیاری از جنبههای زندگی افراد تاثیر منفی دارد. سالمند مبتلا به آسم باید آداب کنار آمدن با این بیماری و مدیریت آن را یاد بگیرد. در این مطلب قصد داریم به نکات مهم درباره بیماری آسم در سالمندی بپردازیم. دعوت میکنیم تا پایان با ما همراه باشید.
آسم چیست؟
آسم یکی از شایعترین بیماریهای تنفسی است که در همه گروههای سنی رخ میدهد. ماهیچههای مجاری تنفسی فرد مبتلا به آسم، ملتهب و سفت میشوند. در نتیجه مجاری تنفسی تنگتر شده و این موضوع باعث میشود که علائمی مانند سرفه، خس خس سینه، تنگی نفس و احساس گرفتگی در قفسه سینه افراد به وجود بیاید.
شدت این علائم در طول شبانهروز تغییر میکند و معمولا شب هنگام یا بعد از فعالیتهای بدنی اوضاع وخیمتر میشود. علاوه بر آن محرکهای خارجی مانند سرماخوردگی، گرد و غبار، آلودگی هوا، بخار، تغییرات آبوهوایی، گرده درختان و چمن، پرزهای بدن حیوانات و بوی عطر و ادکلن ممکن است زمینهساز بروز علائم آسم باشند.
انواع آسم
سالها قبل، تصور نمیشد که آسم در مدلهای مختلفی بروز پیدا میکند؛ اما امروزه مشخص شده که آسم به شکلهای مختلفی در افراد ظاهر میشود. به همین سبب آسم در افراد مختلف بر مبنای فاکتورهای مختلفی طبقهبندی میشود که از جمله مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسم آلرژیک
- آسم ناشی از مصرف آسپرین
- آسم ناشی از سرفه کردن
- آسم ناشی از فعالیت ورزشی
- آسم شبانه
- آسم ناشی از فعالیت شغلی
اهمیت ویژه این دستهبندی در نحوه مراقبت از سالمند مبتلا به آسم است. به عبارت دیگر هر یک از انواع آسم، روشهای درمانی خاصی دارند که پزشکان متخصص بر اساس آنها روند درمانی را پیگیری میکنند.
علائم آسم در سالمندان
نشانههای آسم در افراد مسن تفاوت چندانی با سایر گروههای سنی ندارند؛ بلکه تنها به دلیل ضعف جسمانی سالمندان ممکن است علائم شدیدتری در آنها ایجاد شوند. در همین راستا از جمله مهمترین نشانههایی که در صورت مشاهده باید سالمند مبتلا به آسم تحت درمان قرار بگیرد، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنگی نفس
- سرفه
- احساس درد در قفسه سینه هنگام نفس کشیدن
- خس خس کردن سینه و به گوش رسیدن صدای سوت هنگام تنفس
- بیدار شدن از خواب به دلیل سرفه و درد قفسه سینه در شبهنگام
- کاهش حجم هوای دم و بازدم افراد نسبت به شرایط عادی
سرفه و تنگی نفس و سایر علائم آسم میتوانند بر کیفیت خواب سالمندان اثرات منفی داشته باشند.
علت ابتلا به آسم در سالمندان
هنوز علت یا عوامل اصلی ایجاد بیماری آسم در انسان شناخته نشدهاند. پزشکان بر این باورند که عوامل محیطی و ژنتیکی در ابتلا به بیماری آسم موثر هستند. مجموعهای از رفتارهای افراد در سبک زندگی نیز وجود دارند که میتوان به عنوان عامل موثر در ایجاد آسم برشمرد. از جمله این موارد عبارتاند از:
- وزن بالا
- مصرف دخانیات
- داشتن سابقه خانوادگی در ابتلا به آسم
- زندگی در محیط با آلودگی هوای زیاد
- سابقه بیماریهای آلرژیک
- فعالیت طولانی مدت در محیطهای شغلی حساس مانند کارخانههای مواد شیمیایی
آزمایشهای تشخیص آسم در سالمندان
سالمند مبتلا به آسم در واقع به نوع دیررس این بیماری دچار میشود. برای تشخیص این بیماری در گام نخست، پزشک سوابق پزشکی افراد را بررسی میکند. سوابق خانوادگی در ابتلا به آسم و معاینات فیزیکی از جمله اقدامات مهم در این مرحله هستند. تشخیص آسم در افراد مسن تا حدودی سختتر است؛ چراکه ممکن است بیماریهای دیگر با علائم آسم همپوشانی داشته باشند. از جمله مشکلاتی که باعث سخت شدن تشخیص بیماری آسم در سالمندان میشوند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف داروهای خاص برای درمان سایر بیماریها مانند آسپرین و داروهای ضد التهاب
- ابتلا به بیماری انسداد مزمن ریه
- نارسایی قلبی در سالمندان
- آریتمیهای پراکسیسمال یا ضربان قلب نامنظم
در آزمایش اسپیرومتری ، فرد، دم و بازدم خود را در یک لوله متصل به اسپیرومتر انجام میدهد. به این ترتیب حجم هوای دم و بازدم و سرعت ورود و خروج هوا به ریهها اندازهگیری میشود.
اگر حجم و سرعت هوای دم و بازدم پایینتر از سطح نرمال باشد، فرد کاندید بیماری آسم خواهد بود. در این حالت با انجام آزمایشهای تصویربرداری از ریه، تست خون یا پوست، تشخیص نهایی از سوی پزشک صادر میشود.
آزمایشات چکاپ سالمندان شامل چه مواردی میشود؟
توصیههای مهم برای سالمند مبتلا به آسم
سالمند مبتلا به آسم باید تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض محرکهای تشدید کننده علائم آسم دوری کند. برای این منظور در گام اول باید محرکهای تاثیرگذار در شدت پیدا کردن علائم این بیماری تنفسی را شناسایی کنید. از جمله مهمترین محرکهای آسم در سالمندان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونتهای تنفسی و ویروسی
- ورزش و فعالیت بدنی
- هوای سرد و خشک
- تغییرات دما و رطوبت هوا
- عوامل آلرژیزا مانند پرز بدن حیوانات، گرد و غبار و گرده گلها و درختان
- بوی قوی ناشی از مواد شیمیایی، عطرها و ادکلنها
- دود ناشی از دخانیات و آتش سوزی
- بخار حمام یا پخت و پز
- داروهای ضد التهاب مانند آسپرین
- آلودگی هوا
حتما زیر نظر پزشک چک لیست کاملی از این محرکها تهیه کنید. سپس برنامه زندگی روزمره خود را بهگونهای تنظیم کنید که حتی الامکان از محرکهای خارجی دور بمانید.
درمان بیماری آسم
متاسفانه در حال حاضر درمان قطعی برای آسم وجود ندارد؛ اما در صورت تشخیص زودهنگام و قرار گرفتن تحت مراقبتهای پزشکی میتوان جلوی شدت پیدا کردن این بیماری را تا حد زیادی گرفت. پزشکان با توجه به شرایط جسمی سالمند مبتلا به آسم، درمان دارویی را برای کنترل این بیماری آغاز میکنند. از جمله داروهایی که برای کنترل آسم در افراد مسن تجویز میشوند، عبارتاند از:
- کورتیکواستروئیدهای استنشاقی
- قرصهای استروئیدی برای آسم شدید
- برونکودیلاتورها برای کنترل علائم آسم در کوتاه مدت
- آنتاگونیستها
- تئوفیلین
در کنار درمان دارویی ممکن است که از جراحیهای پزشکی نیز برای کنترل آسم استفاده شود. ترموپلاستی برونش یک جراحی است که برای رفع گرفتگی مجاری تنفسی ناشی از آسم استفاده میشود. البته برخورداری از سلامت جسمانی مناسب در تصمیمگیری برای انجام این جراحی از سوی پزشک متخصص خیلی ضروری است.
موسیقی درمانی برای سالمندان یک راهکار موثر برای کاهش دورههای آسم در کودکان و بزرگسالان است.
مراقبت از سالمند مبتلا به آسم
سالمند مبتلا به آسم باید همواره دستگاه استنشاقی و تنفسی خود را همراه داشته باشد. حملات ناشی از تنگی نفس ممکن است که در هر لحظه از شبانه روز به سراغ سالمندان بیایند. بنابراین لازم است که همواره برای مقابله با این شرایط آماده باشید. اطرافیان سالمندان نیز برای مراقبت از آنها باید این نکته کلیدی را در نظر داشته باشند. از جمله نکات مهم دیگری که باید در مراقبت از سالمند مبتلا به آسم مد نظر قرار گیرند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- از نگهدای و تماس نزدیک با انواع حیوانات پرهیز کنید.
- در زمستان حتما با پوشاندن بینی در فضای باز حاضر شوید.
- از سیستمهای تهویه مطبوع باکیفیت در منزل استفاده کنید.
- از قرار گرفتن در محیطهای آلوده و گرد و غبار شدید پرهیز کنید.
- با انتخاب رژیم غذایی مناسب وزن خود را در محدوده ایدهآل حفظ کنید.
- از فعالیتهای ورزشی سنگین اجتناب کنید.
خدمات خانه سالمندان پارسایان به بیماران مبتلا به آسم
آنچه باید درباره علائم، عوامل و مراقبت از سالمند مبتلا به آسم بدانید را در این مطلب بررسی کردیم. خانه سالمندان پارسایان با بهرهمندی از کادر متخصص پزشکی، پرستاری، تغذیه، مشاوره روانشناسی و فیزیوتراپی آماده پذیرایی از سالمندان عزیز است. محیط خانه سالمندان پارسایان به دور از هیاهو و آلودگیهای شهری مرکز شهر تهران قرار دارد. سالمندان مبتلا به آسم در خانه پارسایان بهطور دائمی زیر نظر پزشکان و پرستاران قرار دارند. در خانه پارسایان لازم نیست نگران هیچیک از عوامل محرک آسم در سالمندان باشید. در هوای خانه پارسایان با خاطری آسوده نفس بکشید.
سوالات متداول
علائم بیماری آسم چیست؟
تنگی نفس، درد در قفسه سینه، خس خس سینه و سرفه کردن از جمله علائم ابتلا به آسم هستند.
آیا آسم در سالمندان قابل درمان است؟
هنوز درمان قطعی برای آسم معرفی نشده است؛ اما میتوانید با مراقبتهای پزشکی این بیماری را کنترل کرد.
آیا آسم بیماری ارثی است؟
تحقیقات پزشکی نشان میدهند که سابقه خانوادگی در ابتلا به آسم روی ابتلا به این بیماری موثر است.
