سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون طبیعی در ناحیه‌ای از مغز قطع شود. در واقع قطع شدن ناگهانی خون، موجب ایجاد سکته مغزی در سالمندان خواهد شد. دلایل مختلفی برای وقوع سکته مغزی وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به پارگی عروق خونی اشاره کرد. به طور کلی اگر به هر نحوی خون به میزان لازم وارد مغز نشود، به احتمال زیاد سکته مغزی یا stroke رخ خواهد داد. سکته مغزی انواع مختلفی دارد که هرکدام از آنها دارای ویژگی‌های خاصی هستند. در این متن قصد داریم شما عزیزان را به طور کامل با این عارضه خطرناک و همچنین کلیه نکاتی که باید در این زمینه در نظر بگیرید، آشنا کنیم. با ما همراه باشید.
سکته مغزی چیست؟
سلول‌های مغز ما برای زنده ماندن، به منبع دائمی خونی که حامل اکسیژن و مواد مغذی است نیاز دارند؛ بنابراین، اگر خون نتواند حتی برای مدت بسیار کوتاهی به این سلول‌ها برسد، سلول‌ها خیلی سریع می‌میرند. در نتیجه، فرد ممکن است در ناحیه آسیب‌دیده دچار آسیب مغزی شود. سلول‌های مرده در مغز معمولاً بازسازی نمی‌شوند. همین امر منجر به ناتوانی‌های جسمی، شناختی و ذهنی پس از سکته مغزی خواهد شد.
در چنین شرایطی بخش آسیب‌دیده مغز دیگر نمی‌تواند سیگنال‌هایی را برای کنترل حرکات و احساسات به برخی از قسمت‌های بدن ارسال کند.
انواع رایج سکته مغزی
اکثر سکته‌ها به عنوان سکته مغزی ایسکمیک یا سکته هموراژیک طبقه‌بندی می‌شوند. آشنایی با این نوع سکته‌ها برای درک بهتر موضوع سکته مغزی در سالمندان ضروری است. در ادامه متن به صورت مختصر چند نمونه مهم سکته مغزی را بررسی خواهیم کرد.
سکته مغزی ایسکمیک
سکته مغزی ایسکمیک شایع‌ترین نوع سکته مغزی است. این نوع سکته زمانی اتفاق می‌افتد که رگ خونی توسط یک لخته خون (ترومبوز) یا توسط رسوبات چربی (پلاک) مسدود شود. سکته مغزی ایسکمیک بیشتر با محل لخته خون مرتبط است.
سکته ترومبوتیک
سکته ترومبوتیک ناشی از لخته خونی است که در امتداد دیواره رگ خونی یا به دلیل انسداد رسوبات چربی ایجاد می‌شود.
سکته آمبولیک یا آمبولی مغزی
سکته آمبولی یا آمبولی مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که یک لخته (آمبولی) از قسمت دیگری از بدن شما به مغز می‌رود و یک رگ خونی را در آنجا مسدود می‌کند. به طور معمول، این لخته‌های خون پس از حمله قلبی یا زمانی که فردی ضربان قلب نامنظم دارد (مانند فیبریلاسیون دهلیزی) ایجاد می‌شوند. درباره علائم حمله قلبی در سالمندان بیشتر بخوانید.
سکته هموراژیک
سکته هموراژیک زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های مغز دچار خونریزی (شکستن یا ترکیدن) می‌شوند. این موضوع باعث می‌گردد تا خون به مغز نشت کند.
یک رژیم غذایی کم چرب می‌تواند به کاهش سطوح چربی خون، مانند کلسترول کمک کند و خطر حمله قلبی و سکته مغزی را کاهش دهد.
علت سکته مغزی در سالمندان
اگرچه سکته مغزی در افراد مسن شایع‌تر است، اما سکته مغزی در هر سنی ممکن است رخ دهد. درک عواملی که خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهند و شناخت علائم آن می‌تواند به شما در پیشگیری از سکته مغزی کمک کند. تشخیص و درمان به موقع، شانس بهبودی بیمار چندبرابر می‌کند.
سیگارکشیدن
با ترک سیگار می‌توانید خطر ابتلا به سکته مغزی در سالمندان را کاهش دهید. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد حتی قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض دود سیگار ممکن است خطر سکته مغزی را به شدت افزایش دهد. سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی در سالمندان را نیز تشدید می‌کند.
فشارخون بالا
فشارخون ۹۰ بر روی ۱۴۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر از آن، مهم‌ترین عامل خطر برای سکته مغزی است. فشارخون بالا معمولاً علائم خاصی ندارد. به همین دلیل مهم است که فشارخون در سالمندان خود را به طور مرتب چک کنید. به طور کلی می‌توان گفت کنترل فشارخون برای پیشگیری از سکته مغزی در افراد سالمند بسیار مهم است.
کاروتید یا سایر بیماری‌های شریانی
شریان‌های کاروتید موجود در گردن، خون را به مغز شما می‌رسانند. شریان کاروتیدی که توسط رسوبات چربی ناشی از تصلب شرایین تنگ شده است ممکن است توسط یک لخته خون مسدود شود. شریان‌های مسدود شده کاروتید توسط جراحان مغز و اعصاب از طریق اندارترکتومی کاروتید درمان می‌گردند (روشی که در آن یک برش در گردن ایجاد می‌شود و رسوبات از درون شریان برداشته خواهند شد).
کلسترول بالا یکی از علل رایج انواع سکته در سالمندان است که با تشخیص به‌موقع می‌توان از این خطرات پیشگیری کرد.
علائم سکته مغزی در سالمندان
دامنه و شدت علائم اولیه سکته مغزی به طور قابل‌توجهی متفاوت است، اما اکثر این علائم به صورت ناگهانی رخ می‌دهند. برخی از مهم‌ترین علائم اولیه سکته مغزی در افراد سالمند عبارت‌اند از:
- سرگیجه سالمند همراه با حالت تهوع ناگهانی یا استفراغ
- گیجی، سردرگمی یا از دست دادن حافظه
- بی‌حسی، ضعف در بازو، پا یا صورت (به خصوص در یک طرف)
- گفتار غیرطبیعی یا نامفهوم
- سردرد شدید فرد مسن که غیرطبیعی و غیرمعمول است
- مشکل در درک مطلب
- از دست دادن بینایی یا مشکل در بینایی
عوارض سکته مغزی برای سالمندان
اثرات سکته مغزی در سالمندان در درجه اول به محل انسداد و وسعت بافت مغزی آسیب‌دیده بستگی دارد. سمت چپ مغز، سمت راست بدن و سمت راست مغز، سمت چپ بدن را کنترل می‌کند، بنابراین سکته‌ای که سمت راست را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، شامل عوارضی در سمت چپ بدن خواهد بود. به طور کلی سکته مغزی ممکن است منجر به موارد زیر شود:
- فلج نصف بدن (چه در سمت راست و چه در سمت چپ)
- مشکلات بینایی
- رفتار سریع، کنجکاو یا بی‌هدف
- از دست دادن حافظه (به صورت دائمی یا موقت)
از دست دادن حافظه می‌تواند یکی از علائم پارکینسون در سالمندان باشد.
مراقبت‌های دوره نقاهت بعد از سکته مغزی
همانند هر سکته دیگری، پس از وقوع سکته مغزی نیز بیمار باید تحت مراقبت‌های شدید درمانی قرار گیرد. دوره نقاهت را می‌توان مهم‌ترین بخش از دوره درمان بیمار دانست. در این دوره بیمار عموماً نمی‌تواند امور شخصی خود را انجام بدهد، به همین جهت، بهتر است از خدمات کادردرمان و بهترین مرکز تخصصی مراقبت از بیماران سکته مغزی جهت سپری کردن دوران نقاهت با کمترین آسیب و عوارض استفاده شود.
توانبخشی بعد از سکته مغزی سالمندان
بهبودی و توانبخشی از مهم‌ترین جنبه‌های درمان سکته مغزی در سالمندان است. به طور معمول، اکثر بیماران مبتلا به سکته مغزی پس از مدتی بهبود می‌یابند، البته میزان بهبودی متغیر است. در برخی موارد، نواحی آسیب‌دیده مغز ممکن است دیگر نتوانند حتی اعمال ساده و شخصی فرد را کنترل کنند. توانبخشی شامل فیزیوتراپی مخصوص سالمندان، گفتاردرمانی و کاردرمانی است. توانبخشی به فردی که دچار سکته مغزی شده است کمک می‌کند تا مهارت‌هایی را که با آسیب‌دیدگی بخشی از مغز به صورت ناگهانی از دست می‌دهد، دوباره بیاموزد.
توصیه می‌شود پس از تحقیقات لازم و با توصیه پزشک معالج، بهترین مرکز توانبخشی سالمندان تهران و دیگر شهرهای کشور متناسب با نیازهای بیمار خود را ابتدا شناسایی کنید. تحقیقات نشان می‌دهد که مهم‌ترین عنصر در هر برنامه توانبخشی عصبی، تمرین به صورت دقیق و متمرکز است. برنامه توانبخشی عصبی باید برای تمرین آن دسته از مهارت‌هایی که به دلیل سکته مغزی دچار اختلال شده‌اند، مانند ضعف، عدم هماهنگی، مشکلات مربوط راه‌رفتن، از دست دادن حس‌های مختلف، از دست دادن بینایی یا مشکل در صحبت‌کردن تهیه گردد.
کاردرمانی همان‌طور که از نام آن مشخص است به روندی گفته خواهد شد که بر اساس آن سالمند طی یک سری آموزش‌ها و تمرین‌های به خصوص قرار خواهد گرفت.
کاهش خطر سکته مغزی در سالمندان
ترک مصرف سیگار، کنترل فشارخون و دوری از استرس مهم‌ترین راهکارهای کاهش خطر سکته مغزی در افراد سالمند محسوب می‌شوند. هر یک از این موارد به‌تنهایی علت اصلی وقوع بسیاری از سکته‌های مغزی در جهان به شمار می‌آیند. انجام فعالیت‌های بدنی همچون ورزش‌های مناسب یک راهکار دیگر جهت کاهش وقوع سکته مغزی در افراد سالمند است، البته این فعالیت‌های بدنی باید تداخلی با سایر روش‌های درمانی بیمار نداشته باشند.
سکته مغزی در سالمندان یک موضوع شایع است، اما می‌توان با انجام همین امور ساده از آن جلوگیری کرد. سالمندانی که در خانه‌های سالمندان مناسب زندگی می‌کنند می‌توانند از کلیه خدمات مرتبط با این امر بهره‌مند شوند.
استرس و ضعف سیستم ایمنی شانس ابتلا به بیماری زونا در سالمندان را بالا می‌برد. ابتلای سالمندان به زونا احتمال وقوع سکته مغزی را نیز افزایش می‌دهد.
نکاتی که فرد مراقب سالمند دچار سکته مغزی باید بداند
افرادی که از بیماران مبتلا به سکته مغزی مراقبت می‌کنند مهم‌ترین وظیفه را در زمینه بهبود بیمار برعهده خواهند داشت. روند درمان این بیماران بسیار پیچیده است و به همین دلیل تنها باید از مراقبانی استفاده شود که با سکته مغزی به طور کامل آشنا هستند.
بیماران دچار سکته مغزی ممکن است به طور کامل توانایی حرکت اعضای بدن خود را از دست بدهند. قاعدتاً در چنین شرایطی نمی‌توان از سالمند انتظار داشت که نسبت به پیگیری روند درمان خود آگاه باشد. افراد مجرب باید به صورت بیست و چهار ساعته و هفت روز هفته در کنار بیمار قرار داشته باشند و برنامه درمانی وی را به نحو احسن دنبال کنند. به طور کلی هرچه مراقبت فرد از بیمار مدنظر بهتر باشد، روند بهبودی وی نیز با سرعت بیشتری ادامه خواهد یافت.
نکات مهم در رابطه با سکته مغزی در سالمندان
سکته مغزی از جمله بیماری‌هایی محسوب می‌گردد که تقریباً همه سالمندان را تهدید می‌کند. اگرچه می‌توان با برخی از راهکارهای ارائه شده نسبت به پیشگیری از وقوع آن اقدام کرد، اما نمی‌توان همواره در این زمینه مطمئن بود. مهم‌ترین نکاتی مرتبط با این بحث عبارت‌اند از:
- پیشگیری از وقوع سکته مغزی
- کنترل و مشاهده علائم سکته مغزی
- مراجعه به پزشک متخصص
- تهیه یک برنامه درمانی متناسب با شرایط بیماری
- استفاده از راهکارهای درمانی پیشرفته
- پیگیری درمان
- بهره‌گیری از افراد متخصص
خوشبختانه، درمان‌های مدرن برای سکته مغزی ایسکمیک و هموراژیک به مرحله پیشرفته‌ای رسیده‌اند. سکته مغزی در سالمندان یک موضوع جدی است و به همین جهت کلیه مراقبان سالمندان باید با آن آشنا باشند. دوره نقاهت پس از جراحی‌های مربوط به درمان این بیماری، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
بهره‌گیری از خدمات مراکز نگهداری سالمندان معتبر می‌تواند به شما عزیزان در زمینه تسریع بهبود سالمند عزیزتان کمک کند. مرکز درمانی پارسایان با بیش از ۲۰ سال تجربه در زمینه ارائه خدمات توانبخشی تخصصی، نگهداری و مراقبت از سالمندان دچار سکته مغزی توانسته با افتخار بیشترین ترخیص موفق بیماران با عارضه سکته مغزی را در کشور کسب کند. خانه سالمندان پارسایان طبق به آمار ثبت شده و مورد تایید سازمان بهزیستی و دیگر ارگان‌های رسمی کشور به عنوان برترین مرکز نگهداری از سالمندان در کشور معرفی و شناخته می‌شود.
ارمغان تیم تخصصی پارسایان در پایان دوره نقاهت و ترخیص بیماران با عارضه سکته مغزی زیباترین لبخند برای خانواده‌‌ها و عزیزان آنهاست.
